រោគ

ពីWiktionary

សំ. បា. (រោក, បើ​ផ្សំ​ជា​បទ​សមាស​រៀង​ពី​ខាង​ដើម​សព្ទ​ដទៃ អ. ថ. រោគៈ) ន. ការ​ឈឺ​ចាប់, ការ​ឈឺ​ចាក់​ដោត, ជំងឺ, អាពាធ, អាម័យ : កើត​រោគ, ថ្នាំ​រម្ងាប់​រោគ ។ រោគ​បុរស ឬ រោគ​ស្ត្រី កាម​រោគ (រោគ​ស្វាយ, ប្រមេះ) ។ រោគ​សង់​ផ្ទះ (ព. ប្រ.) រោគ​ដែល​កើត​នៅ​យូរ​តត្រំ​តត្រើយ ។ល។ ព. ប្រ. កើត​រោគ ឈឺ​ចិត្ត; កើត​ទាស់​ទែង​គ្នា ។ រោគ​ក្ស័យ (រោគ័ក-ក្សៃ) ដំណើរ​អស់​រោគ​ហើយ; ការ​ស្បើយ​រោគ ។ រោគ​ក្សេម (រោគ័ក-ក្សែម) សេចក្ដី​ក្សេម​ចាក​រោគ, ដំណើរ​ជា​ពី​ឈឺ ។ រោគ​និទាន (--គៈ--) ឈ្មោះ​តម្រា​ពេទ្យ​បុរាណ​និយាយ​អំពី​កំណើត​រោគ និង​ការ​ប្រកប​ថ្នាំ​បំបាត់​រោគ​ផ្សេង​ៗ ។ រោគ​និទ្ធ (--គៈនិត) លំនៅ​រោគ, សំបុក​រោគ : រូប​កាយ​យើង​នេះ​ជា​រោគ​និទ្ធ ។ រោគ​ព្យាបាល (--គៈ--) ការ​រក្សា​រោគ, ការ​ថែ​ជំងឺ ។ រោគ​ព្យាបាលកៈ (--គៈព្យាប៉ាល៉ៈកៈ) ឬ រោគ​ព្យាបាលក៍ (--បាល) អ្នក​ថែ​ជំងឺ; បើ​ស្ត្រី​ជា រោគ​ព្យាបាលិកា ។ រោគ​ភូ (--គៈ--) កន្លែង​កើត​រោគ (រាង​កាយ) ។ រោគ​រាជ (--គៈ--) សេ្តច​រោគ គឺ​រោគ​របេង, វណ​រោគ ។ រោគ​រាតត្បាត រោគ​រាល​ដាល, រោគ​ឆ្លង​ពី​មួយ​ទៅ​មួយ ដូច​យ៉ាង​អាសន្ន​រោគ​និង​អុត​ជាដើម ។ រោគ​លក្ខណៈ ឬ រោគ​លិង្គ (--គៈ--) លក្ខណៈ, អាការ​របស់​រោគ ។ រោគ​វិនិច្ឆ័យ (--គៈ--) ការ​វិនិច្ឆ័យ​រោគ, ការ​ពិនិត្យ​ជំងឺ, ទំនាយ​របស់​ពេទ្យ​អំពី​អាការ​រោគ​តាម​មូល​ហេតុ​ដែល​បណ្ដាល​ឡើង : គ្រូ​ពេទ្យ​ធ្វើ​រោគ​វិនិច្ឆ័យ, តាម​វិនិច្ឆ័យ​របស់​គ្រូ​ពេទ្យ​ថា កុមារ​នេះ​មាន​ជំងឺ​ក្រុន​ចាញ់ ។ រោគ​សន្និបាត (--គៈ--) ប្រទេស​ជា​ទី​ប្រជុំ​នៃ​រោគ (រាង​កាយ); ការ​ប្រជុំ​នៃ​រោគ, ដំណើរ​កុះកុម​នៃ​រោគ ។ រោគ​សមុដ្ឋាន (--គៈ--) ទី​តាំង​នៃ​រោគ, កំណើត​រោគ ។ រោគ​សមុទាយ (--គៈ--) ដូច​គ្នា​នឹង រោគ​សន្និបាត ដែរ ។ រោគ​សាន្ត ឬ រោគ​សាន្តិភាព (--គៈ--) ការ​រម្ងាប់​រោគ, ដំណើរ​ស្បើយ​រោគ ។ រោគ​សាស្រ្ត (--គៈ--) ក្បួន​ឬ វិទ្យា​ពេទ្យ​ស្ដី​ពី​មូល​ហេតុ​និង​អាការ​រោគ​ផ្សេង​ៗ ។ រោគ​សិល្បៈ (--គៈសិល-ប៉ៈ) វិជ្ជា​បំបាត់​រោគ, ចំណេះ​ផ្សេង​ៗ សម្រាប់​ពេទ្យ, វិជ្ជា​ពេទ្យ ។ រោគ​ហារិន ឬ --ហារី (--គៈ--) អ្នក​កម្ចាត់​ឬ​បំបាត់​រោគ (ពេទ្យ) ។ល។

រោក ( ន. ) ឈ្មោះ​ឈើ​តូច​ដើម​ស្ទើរ​ជា​វល្លិ​ច្រើន​ដុះ​លើ​ដំបូក; មាន ២ ប្រភេទ​ គឺ រោគ​ស, រោគ​ក្រហម គេ​ច្រើន​ប្រើ​ជា​ថ្នាំ​រម្ងាស់​រោគ​ឫស​ដូង​វិល​ជា​ដើម (សរសេរ​ជា រោក ក៏​មាន) ។

  1. ភូមិនៃឃុំស្ពានស្រែង