ហង្ស

ពីWiktionary
  1. ហង្ស (ហង់ ) ន. (សំ. បា. ហំស ) ក្ងាន​ព្រៃ (បារ. Cygne ស៊ីញ ) ។
  2. បក្សី​ពួក​សកុណជាតិ​មាន​ក្រញាំ​ជើង​ព្រែក​ជាប់​គ្នា រូប​រាង​ដូច​ក្ងាន ប៉ុន្តែ​មាន​ចំពុះ​រៀវ​ស្រួច​ខាង​ចុង​បន្តិច​ មាន​-ក​មូល​វែង ច្រើន​តែ​មាន​សម្បុរ​ស្លាប-ស​ភ្លឺ ឬ​សម្បុរ​ស្លាប​លឿង​ក៏​មាន​ខ្លះ ហៅ​ថា សុវណ្ណហង្ស , ជា​សត្វ​ហើរ​បាន​ខ្ពស់​ត្រដែត​ កាត់​ឆ្លង​ទី​ឆ្ងាយ​ៗ ចូល​ចិត្ត​ហើរ​ចុះ​ហែល​ទឹក រក​ចំណី​ក្នុង​ទឹក វា​ហែល​ទឹក​ពង់​ក​វា​សម​ណាស់, មើល​ទៅ​ឃើញ​ខ្ញង់​គួរ​ពេញ​ចិត្ត​ចង់​គយគន់, ហេតុ​នេះ​បាន​ជា​មាន​កាព្យ​បុរាណ​ថា : ល្អ​នេះ​ពេញ​ល្អ គន់​មើល​ទៅ​ក មូល​ដូច​ក​ហង្ស គន់​មើល​ទៅ​មុខ​ មុខ​មូល​ក្រឡង់ គួរ​ឲ្យ​តែ​ចង់ មើល​ហើយ​មើល​ទៀត ។ មាន​កវី​និពន្ធ​ក្នុង​គម្ពីរ​លោក​នីតិ​ថា ថី រមតិ បុ, ខុ រមតិ ធំ , ហឹ រមតិ បំ, ហំ រមតិ បោ “ស្ត្រី​ត្រេកអរ​ចំពោះ​បុរស, ភិក្ខុ​មាន​សីល​ស្រស់​ត្រេកអរ​ចំពោះ​ធម៌ , ក្របី​ត្រេកអរ​ចំពោះ​ភក់​ថា​បវរ , សត្វ​ហង្ស​និករ​ត្រេកអរ​ចំពោះ​ស្រះ​ឈូក” ។ សត្វ​ហង្ស​នេះ​ច្រើន​កើត​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​មាន​អាកាស​ធាតុ​ត្រជាក់​ល្មម ជា​សត្វ​ព្រៃ ពុំ​មែន​ជា​បសុសត្វ​ទេ ។ មាន​ចាស់​ទុំ​ខ្លះ​និយាយ​តំណាល​ថា​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​យើង​សម័យ​ពី​ដើម​នៅ​ខែត្រ​កំពង់សោម (ស្រុក​កំពង់សោម​ខែត្រ​កោះកុង​សម័យ​បច្ចុប្បន្ន ) មាន​ហ្វូង​ហង្ស​ហើរ​មក​ចុះ​លេង​ទឹក​ម្ដង​ៗ​ដែរ, ប៉ុន្តែ​ក្នុង​សម័យ​បច្ចុប្បន្ន​នេះ ពុំ​ដែល​បាន​ឮ​គេ​និយាយ​ថា​មាន​ហង្ស​ទេ ។ ហង្ស នេះ​បើ​រៀង​ភ្ជាប់​ពី​ខាង​ដើម​សព្ទ​ដទៃ អ. ថ. ហង់សៈ , ដូច​ជា ហង្សគតិ ដំណើរ​នៃ​ហង្ស , ដែល​មាន​លំនាំ​ដំណើរ​ស្រដៀង​នឹង​ហង្ស ។ ហង្សគាមិនី ស្ត្រី​ដែល​មាន​លំនាំ​ដំណើរ​ស្រដៀង​នឹង​ហង្ស ។ ហង្សនាទ សម្រែក​ហង្ស ។ ហង្សពាហៈ , ហង្សពាហនៈ ឬ ហង្សរថ ដែល​មាន​ហង្ស​ជា​ជំនិះ (ព្រះ​ព្រហ្ម ) ។ ហង្សមាលា ហ្វូង​ហង្ស (ប្រើ​ជា ហង្សនិករ ក៏​បាន ) ។ ហង្សរាជ ស្ដេច​ហង្ស ឬ​ហង្ស​ជា​ស្ដេច​នៃ​បក្សី (រាជ​ហង្ស ) ។ ហង្សសេត ឬ ហង្សស្វេត ស​ដូច​សម្បុរ​ស្លាប​ហង្ស ។ល។
  3. ភូមិនៃឃុំនិទាន