ស្រី

ពីWiktionary

( ន. ) ពាក្យ​សម្រាប់​ប្រើ​ជា​សាធារណៈ ឃ្លាត​មក​ពី​ពាក្យ​សំស្រ្កឹត​ថា ស្ត្រី គឺ​មនុស្ស​ជាតិ​ដែល​មាន​ភេទ​ទីទៃ​ពី ប្រុស (បុរិសៈ ឬ បុរស), ទីទៃ​ពី ខ្ទើយ (បណ្ឌក); ត្រូវ​ប្រើ​ឲ្យ​ស្រប​គូ​គ្នា​ថា ស្រី-ប្រុស ឬ ប្រុស-ស្រី; កុំ​ប្រើ​ថា ស្ត្រី-ប្រុស ឬ បុរស-ស្រី ឡើយ, ត្រូវ​ប្រើ​ថា បុរស​ស្ត្រី ឬ ស្ត្រី-បុរស ទើប​ស្រប​គ្នា : ប្រុស​ស្រី​ជា​ប្តី​ប្រពន្ធ, បុរស​ស្ត្រី​ជា​ស្វាមី​ភរិយា (ប្រើ​ពាក្យ​ស្រប​គ្នា​យ៉ាង​នេះ​ទើប​សម) ។

ព. កា. ថា : ស្រី​ប្រុស​ទាំង​ទ្វី ជា​គូ​មាន​ពី- បុរាណ​ព្រេង​នាយ ស្រី​ជា​ប្រពន្ធ ប្រុស​ទោះ​សម្ទាយ បណ្ឌិត​ទាំងឡាយ ឲ្យ​ឈ្មោះ​ថា​ប្តី ។ ស្ត្រី​និង​បុរស ក្នុង​លោក​ទាំងអស់ ភរិយា​ស្វាមី គឺ​ប្តី​ប្រពន្ធ ហ្នឹង​ឯង​លោក​ស្ដី ជន​ក្នុង​លោកីយ៍ ហៅ​បាន​តាម​ថ្នាក់ ។ ប្តី​ជា​អ្នក​រក ទ្រព្យ​ធន​បាន​មក​ ប្រពន្ធ​ទុក​ដាក់ ចាស់​ទុំ​បុរាណ បាន​ពោល​បញ្ជាក់ ឲ្យ​នាង​ឲ្យ​អ្នក ចង​ចាំ​គ្រប់​ប្រាណ ។ សំណាប​យោង​ដី រី​ឯ​ស្រី​ៗ យោង​ប្រុស​សាមាន្យ ទោះ​មារយាទ​ខ្សោយ- ក៏​ដោយ​បើ​បាន ស្រី​មាន​សន្ដាន​ ខ្ជាប់ខ្ជួន​មួនមាំ ។ តែង​បាន​ចម្រើន ទ្រព្យា​កើត​កើន​ព្រោះ​ស្រី​ថែទាំ ចាត់ចែង​ទុក​ដាក់ ចេះ​លាក់​សន្សំ សង្វាត​ខិតខំ រក្សា​ឲ្យ​គង់ ។ល។ (ម. ព. ស្ត្រី ទៀត​ផង) ។

មាន​កាព្យ​ច្បាប់​ស្រី​ជា​ព្រះ​រាជ​និពន្ធ​នៃ ព្រះ​បាទ​សម្ដេច​ព្រះ​ហរិរក្ស​រាមា ឥស្សរាធិបតី ព្រះ​បរម​កោដ្ឋ (ព្រះ​អង្គ​ដួង) ថ្លែង​អំពី​សុចរិត ៨ ប្រការ​ជា​មង្គល​របស់​ស្រី, យើង​យល់​ឃើញ​ថា គួរ​ស្រង់​យក​មក​ចុះ​ក្នុង​វចនានុក្រម​ខ្មែរ​នេះ ដើម្បី​រក្សា​ព្រះ​កេរ្តិ៍​ទុក​ឲ្យ​បាន​ឋិត​ថេរ​ចិរ​កាល​ត​វែង​ឆ្ងាយ​ទៅ; ព្រះ​រាជ​និពន្ធ​នោះ​ដូច​ត​ទៅ​នេះ​ថា ៖ Srei


នេះ​នឹង​សម្ដែង បរិយាយ​ចារចែង ដើម​បទ​អដ្ឋា- ហិ ឋានេហិ សុចរិតា ឥត្ថី​លក្ខណា មង្គល​ច្នេះ​ពិត ។ ប្រែ​ថា​ស្រី​ជា កើត​កប​លក្ខណា ដោយ​នូវ​សុចរិត មង្គល​ប្រាំបី ឲ្យ​ស្រី​ពិនិត្យ ចាំ​យក​ជា​ក្រឹត្យ គ្រប់​រូប​ស្រី​ៗ ។ ដើម​បទ​ព័ណ៌នា៖

  1. លោក​ថា​ស្រី​ជា សុចរិត​ភក្តី ឫក​រាប​ស្រគត់ ផ្គង់ផ្តត់​សម្ដី ការ​កេរ្តិ៍​ខ្មាស​ស្រី បរិសុទ្ធ​មែន​មួន ។
  2. លោក​ថា​ស្រី​ត្រង់ កាន់​សុចរិត​ផ្គង់ គំនិត​ចេះ​ស្ងួន អស់​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ ប្រយ័ត្ន​ថែធួន ទុក​ដាក់​ខ្ជាប់ខ្ជួន មិន​មាន​ប្រមាទ ។
  3. លោក​ថា​ស្រី​គាប់ កាន់​សុចរិត​ខ្ជាប់ ឧស្សាហ៍​សង្វាត ធ្វើ​ការ​សន្សំ តឿន​ខ្ញុំ​ឲ្យ​ឃ្មាត ឲ្យ​ខ្មី​សង្វាត មិន​មាន​ស្ងៀម​ដៃ ។
  4. លោក​ថា​ស្រី​ប្រាជ្ញ សុចរិត​អង់អាច ចេះ​អធ្យាស្រ័យ ញាតិ​ព្រៀង​ទៅ​មក រាប់​រក​រួស​វៃ ទោះ​ជន​ដទៃ ក៏​រាប់​តាម​ពិត ។
  5. លោក​ថា​ស្រី​ស្អាត សុចរិត​គ្មាន​ឃ្លាត មែន​មាន​គំនិត ចេះ​រៀប​អាហារ ភ្នាក់​ងារ​ស្រី​ពិត រណ្តាប់​ផ្គាប់​ចិត្ត ប្តី​គ្រប់​វេលា ។
  6. លោក​ថា​ស្រី​ស្មោះ កាន់​សុចរិត​ឆ្ពោះ ចាំ​ចិត្ត​ស្នេហា តែ​នឹង​អង្គ​ប្តី ឥត​បី​រេរា ស្ម័គ្រ​ស្មោះ​ស្មើ​ជា និត្យ​នៅ​រៀប​រៀង ។
  7. លោក​ថា​ស្រី​ស្លូត សុចរិត​រហូត អប​អត់​ឥត​ល្អៀង តាម​ពាក្យ​ប្តី​ផ្តាំ ចង​ចាំ​ទុក​ទៀង ពោល​ពាក្យ​មិន​ឃ្លៀង មិន​ឃ្លាត​សត្យា ។
  8. លោក​ថា​ស្រី​ស្មើ សុចរិត​ស័រពើ អាច​រង​ធានា ទម្ងន់​ចិត្ត​ប្តី ទោះ​បី​ទុក្ខា ខ្សត់​ក្រ​ម្ដេចម្តា អាច​ទទួល​ប្រាណ ។


  • សុចរិត​ប្រាំបី ជា​មង្គល​ស្រី ប្រសើរ​ក្រ​មាន អ្វី​មក​ផ្ទឹម​ផ្ទាល់ ឲ្យ​ដល់​នេះ​បាន ស្រី​ណា​អាច​ធ្យាន ចិត្ត​ចាំ​រៀន​យក៍ ។
  • ទាំង​ប្រាំបី​ច្បាប់ ហៅ​ស្រី​មហា​គាប់ លោកីយ៍​កម្រ ស្រី​កាន់​សុចរិត ប្រព្រឹត្ត​ល្អិត​ល្អ ស្រី​ណា​ថា​ក្រ ធ្វើ​តាម​ពុំបាន ។
  • លោក​ថា​ស្រី​នោះ ចិត្ត​អាក្រក់​ស្មោះ ស្អប់​ដំបូន្មាន ផ្សា​ដោយ​សារ​ចិត្ត ទុច្ចរិត​សន្ដាន បង្ហិន​ធនធាន ចើក​អាស​មាយា ។
  • ក្តី​ជួ​ច្រើន​កល ក្រ​ដឹង​ចេះ​ដល់ លែបខាយ​ពុត​វា បើ​ចិត្ត​ចង់​ស្រាប់ ចង់​ស្ដាប់​ហាក់​ជា ងាយ​ដាយ​សោះសា ចេះ​ឯង​ដឹង​ឯង ។
  • ឯ​ត្រង់​ច្បាប់​ល្អ តិច​ទេ​យល់​ក្រ កម្រ​ក្រៃលែង ក្រ​ព្រោះ​មិន​ចង់ ប្រុង​អង្គ​ឲ្យ​ស្ដែង ក្រ​ដោយ​ចិត្ត​ល្បែង ចំណង់​តណ្ហា ។
  • អំពើ​សុចរិត អធ្យាស្រ័យ​ចិត្ត សម្អាត​ឧស្សាហ៍ ស្មើ​ស្មោះ​ស្លូត​ត្រង់ ផ្គត់ផ្គង់​ក្រឹត្យា ប្រាំបី​នេះ​ណា សុចរិត​ប្រាកដ ។
  • ឯ​សុចរិត​ស្រី ផ្គត់ផ្គង់​ស្វាមី លោក​ឲ្យ​អប​អត់ ឱន​អៀន​ចិត្ត​ទន់ ចេះ​គន់​បែប​បទ តាម​តែ​ចិត្ត​ពត់ ម្ដេច​ៗតាម​បាន ។
  • មិន​មាន​ប្រកែក មិន​មាន​ជជែក ថា​ធ្វើ​មិន​បាន ទោះ​អៀន​អន់​អត់ សង្កត់​ចិត្ត​ប្រាណ តាម​ចិត្ត​ប្តី​ធ្យាន ម្ដេច​ៗ​មិន​ថា ។
  • ច្បាប់​នេះ​គួរ​ស្រី នៅ​នា​លោកីយ៍ ផ្ចង់​ចិត្ត​ឧស្សាហ៍ កាន់​ក្តី​សុចរិត ជា​ក្រឹត្យ​ថ្លៃ​ថ្លា ឲ្យ​ខ្ជាប់​ជាក់​ជា ចរិត​សព្វ​ថ្ងៃ ។
  • កាន់​បាន​ដូច្នោះ នឹង​ឮ​កេរ្តិ៍​ឈ្មោះ ប្រសើរ​ពេក​ក្រៃ នឹង​បាន​សាន្ត​សុខ ចៀស​ទុក្ខ​ចង្រៃ ដល់​បរលោក​ថ្លៃ សោយ​សុខ​សួគ៌​សិទ្ធ ។
  • សំដែង​សេចក្ដី ពី​មង្គល​ស្រី ប្រសើរ​ពេក​ពិត គ្រប់​ទាំង​ប្រាំបី ក្រឹត្យ​ស្រី​សុចរិត ចែង​ចប់​ភាសិត តាម​ព្រះ​បាលី ។ ៚


មើល​ក្នុង​ពាក្យ ប្រុស, ប្តី, ប្រពន្ធ ទៀត​ផង ។ (បើ​ពេញ​ចិត្ត, គួរ​ទន្ទេញ​ឲ្យ​ចាំ​រត់​មាត់, ជា​ការ​ប្រពៃ​ពេក) ។

សំ.; បា. ( ន. ) (ឝ្រី; សិរី) សិរី ។ ខ្មែរ​ច្រើន​ប្រើ​ជា​ពាក្យ​រួម​ពី​ខាង​ដើម​សព្ទ​ដទៃ, ដូច​ជា ព្រះ​ស្រី​សព៌េជ្ញ ព្រះ​សព៌េជ្ញ​មាន​សិរី (ព្រះ​សព្វញ្ញុ​ពុទ្ធ) ។ ស្រី​សួស្ដី សិរី​សួស្ដី ។ល។ (ម. ព. សិរី ផង) ។ រ. ស. ព្រះ​ស្រី​ខណ្ឌ ស្លា​ក្រក ។ ព្រះ​ស្រី​ចុណ្ណ ស្លា​បុក ។ ព្រះ​ស្រី​ជីប ម្លូ​បៀក ។ ព្រះ​ស្រី​តម្ពុល ស្លា​តម្ពុល ។ ព្រះ​ស្រី​សន្លឹក ម្លូ, ស្លឹក​ម្លូ ។ ព្រះ​ស្រី​សុក្កា ស្លា​ស្លឹង ។ ព្រះ​ស្រី​សួង ថ្នាំ​ចុក ។ ព្រះ​ស្រី​ហរិត ស្លា​ខ្លី ។ល។

សទិសន័យ[កែប្រែ]