អបាយ

ពីWiktionary

អៈបាយ សំ. បា.
( ន. )

  • ទី​ដែល​ប្រាស​ចាក​សេចក្ដី​ចម្រើន, ទី​រង​ទុក្ខ (មាន​ឋាន​នរក​ជាដើម);
  • សេចក្ដី​សាប​សូន្យ, សេចក្ដី​វិនាស;
  • ដំណើរ​លិច​លង់​ក្នុង​សេចក្ដី​វិនាស (ខ្មែរ​ច្រើន​ប្រើ​សំដៅ​អបាយ​ភូមិ​បួន​និង​សេចក្ដី​វិនាស) : ស្លាប់​ទៅ​កើត​ក្នុង​អបាយ, ធ្លាក់​ទៅក្នុង​អបាយ; អំពើ​នេះ​ជា​ផ្លូវ​អបាយ ។
  • បើ​រៀង​ភ្ជាប់​ពី​ខាង​ដើម​សព្ទ​ដទៃ អ. ថ. អៈ បាយ៉ៈ ឬ អប៉ាយ៉ៈ ក៏​មាន​ខ្លះ (ត. ទ. ស្រ.), ដូច​ជា អបាយ​គាមិន ឬ --គាមី អ្នក​ដែល​តែង​តែ​ឬ​ដែល​បម្រុង​តែ​នឹង​ទៅ​កើត​ក្នុង​អបាយ​ភូមិ (បើ​ស្ត្រី​ជា អបាយ​គាមិនី)។
  • អបាយ​ទុក្ខ ទុក្ខ​ក្នុង​អបាយ ។ អបាយ​ទ្វារ ទ្វារ​នៃ​អបាយ, ផ្លូវ​ចូល​ទៅ​កាន់​អបាយ (ព. ប្រ.) ។
  • អបាយ​បរាយនៈ (អៈប៉ាយ៉ៈប៉ៈរ៉ាយ៉ៈន៉ៈ) អ្នក​ដែល​បម្រុង​នឹង​ទៅ​កើត​ក្នុង​អបាយ​ឬ​ដែល​ប្រុង​នឹង​បាន​សេចក្ដី​វិនាស​ទៅ​ខាង​មុខ (បើ​ស្ត្រី​ជា --បរាយនា អ. ថ. --ន៉ា) ។
  • អបាយ​បរាយន​កម្ម អំពើ​ដែល​បម្រុង​នឹង​នាំ​អ្នក​ធ្វើ​ឲ្យ​ទៅ​កើត​ក្នុង​អបាយ​ឬ​ឲ្យ​បាន​សេចក្ដី​វិនាស​ទៅ​ខាង​មុខ ។
  • អបាយប្បដិសន្ធិ (--យុ័ប-ប៉ៈ--) ការ​ចាប់​កំណើត​ក្នុង​អបាយ ។
  • អបាយ​ភព (--ភប់) ឋាន​អបាយ, អបាយ​ភូមិ ។
  • អបាយ​ភ័យ ការ​ខ្លាច​ក្រែង​ទៅ​កើត​ក្នុង​អបាយ​ភូមិ​ឬ​ខ្លាច​ក្រែង​មាន​សេចក្ដី​វិនាស ។
  • អបាយ​ភូមិ (--ភូម) ជាន់​ឬ​ឋាន​អបាយ, កំណើត​សត្វ​ដែល​ប្រាស​ចាក​សេចក្ដី​ចម្រើន : នរក, តិរច្ឆាន, ប្រេត, អសុរ​កាយ ទាំង ៤ នេះ​ជា​អបាយ​ភូមិ ។
  • អបាយ​មាគ៌ា (--មារ-គា) ផ្លូវ​ទៅ​កាន់​អបាយ (ព. ប្រ.) ។
  • អបាយ​មុខ ហេតុ​ឬ​អំពើ​ជា​ប្រធាន​ឬ​ជា​ផ្លូវ​នៃ​សេចក្ដី​វិនាស : ការ​លេង​ស្រី, ផឹក​សុរា, លេង​ស៊ី​ចាយ​កញ្ជះកញ្ជាយ​ខ្ជីខ្ជា, លេង​ល្បែង​ភ្នាល់, សេព​គប់​រាប់​រក​យក​មនុស្ស​អាក្រក់​ជា​មិត្រ, ខ្ជិល​ច្រអូស, ដើរ​លេង​យប់, ដើរ​មើល​ល្បែង​របាំ​ទាល់​តែ​ញៀន​ជាប់​ចិត្ត​ឥត​ធ្វើ​ការ​របរ​អ្វី; ទាំង ៨ យ៉ាង​នេះ​ជា​អបាយ​មុខ ។
  • អបាយ​សត្ត ឬ --សត្វ សត្វ​ដែល​កើត​ក្នុង​អបាយ​ភូមិ ។
  • អបាយ​សមុទ្ទ ឬ--សមុទ្រ អបាយ​ភូមិ​ដែល​ទុក​ដូច​ជា​មហា​សមុទ្រ ។
  • អបាយ​សំវត្តនិក (អៈ ប៉ាយ៉ៈស័ង-វ័តតៈ--) អំពើ​ដែល​នាំ​ឲ្យ​អ្នក​ធ្វើ​ទៅ​កើត​ក្នុង​អបាយ​ឬ​នាំ​ឲ្យ​ដល់​នូវ​សេចក្ដី​វិនាស (ហៅ អបាយ​សំវត្តនិក​កម្ម ក៏​បាន) ។ល។

ពាក្យ​កាព្យ​បញ្ជាក់​អំពី​អបាយ​មុខ ៨ យ៉ាង​ថា :

អបាយ​មុខ​បួន បើ​រាប់​ផ្ទួន​មាន​ប្រាំ​បី មួយ​គឺ​ការ​លែង​ស្រី ពីរ​គឺ​ក្តី​សេព​សុរា ។
បី​គឺ​ការ​ចាយ​វាយ- ទ្រព្យ​ខ្ជះខ្ជាយ​លើស​មាត្រា បួន​គឺ​ល្បែង​ពាលា​លេង​ភ្នាល់​គ្នា​បង្ហិន​ធន ។
ប្រាំ​គឺ​ការ​សេព​គប់ ជន​ឧបទ្រព​ជា​មិត្រ​ពន្ធ ប្រាំ​មួយ​គឺ​ជាតិ​ជន ខ្ជិល​ច្រអូស​ហួស​ប្រមាណ ។
ប្រាំ​ពីរ​ដើរ​លេង​យប់ ត្រាតែ​ងប់​ពុំ​សូវ​ខាន ប្រាំ​បី​គឺ​រាប់​អាន មើល​មហោស្រព​ត្រាតែ​ញៀន ។
ប្រាំ​បី​នេះ​អ្នក​ឈ្លាស ខ្លាច​វិនាស​រែង​អៀន​ប្រៀន ជួន​កាល​គេច​វេះ​វៀន ព្រោះ​ក្រែង​ញៀន​ឈប់​ពុំ​បាន ។