ឥត

ពីWiktionary

( និ. ) មិន. ពុំ, អត់ : ឥត​ដឹង, ឥត​បាន​ឮ, ឥត​ដើម​ទុន ។ កុំ​ប្រើ​ពាក្យ​បដិសេធ ឥត, មិន, ពុំ, អត់ នេះ​ជា ឥត-- ក៏​ទេ, មិន-- ក៏​ទេ ដូច្នេះ​ឡើង, ដូច​ជា ខ្ញុំ​ឥត​ដែល​បាន​ឃើញ​របស់​នោះ សូម្បី​តែ​ម្តង​ក៏​ទេ (ប្រើ​យ៉ាង​នេះ​ខុស​ទាំង​ស្រុង ព្រោះ ក៏​ទេ ជា​ពាក្យ​បដិសេធ​ដែរ); បើ​ប្រើ​ជា ឥត--ទេ --ក៏​ទេ​សោះ ដូច្នេះ​បាន, ដូច​ជា ខ្ញុំ​ឥត​ដែល​បាន​ឃើញ​របស់​នោះ​ទេ សូម្បី​តែ​ម្តង​ក៏​ទេ​សោះ ។ ពាក្យ​បដិសេធ ក៏​ទេ សម្រាប់​ប្រើ​តែ​ជាមួយ​នឹង​ពាក្យ នឹង គឺ នឹង-ក៏​ទេ, ត្រូវ​ប្រើ​ជា : ខ្ញុំ​នឹង​ដែល​បាន​ឃើញ​របស់​នោះ សូម្បី​តែ​ម្តង​ក៏​ទេ ។ គុ. ដែល​មិន​មាន : មនុស្ស​ឥត​គួរ​ឥត​សម, បុគ្គល​ឥត​ភ័ព្វ ។ ឥត​កំណើត ដែល​ធ្វើ​អ្វី​ពុំ​កើត; ដែល​គ្មាន​សេចក្ដី​ចម្រើន : មនុស្ស​ឥត​កំណើត ។ ឥត​បី ពុំ​មាន​អ្វី : ល្អ​ឥត​បី​ប្រៀប (ប្រើ​ជា ឥត​បី​បើ ក៏​បាន​ខ្លះ) ។ ឥត​បើ​អត់​បើ, ពុំ​មាន​អ្វី : ឥត​បើ​មាន​ហេតុ​ទាស់​ខុស​អ្វី​ទេ; ឥត​បើ​អ្វី​ទេ ។ ពុំ​សម​បើ, ពុំ​គួរ​បើ, មិន​សម​បី​បើ; អត់​បើ​អត់ : ឥត​បើ​នាំ​ឲ្យ​រវល់; ឥត​បើ​យក​ខ្លួន​ទៅ​ឲ្យ​គេ​ប្រើ​លេង​ទទេ​ដូច្នេះ​សោះ ! ។ ឥត​បើ​គិត ដែល​មាន​គំនិត​ខ្លី​ៗ​ឬ​ឥត​គំនិត : មនុស្ស​ឥត​បើ​គិត ។ ឥត​សព្ទ​ឥត​សារ ដែល​ចេះ​តែ​ថា​ទៅ​ៗ​តាម​តែ​រួច​ពី​មាត់, ដែល​យក​ជា​ការ​ពិត​ពុំ​បាន (ប្រើ​ចំពោះ​តែ​វាចា) : សម្ដី​ឥត​សព្ទ​ឥត​សារ ។ ឥត​អង្គឺ​មាន (មើល​ក្នុង​ពាក្យ អង្គឺ) ។ ឥត​អាក់ មិន​ដែល​រអាក់រអួល, មិន​ដែល​អាក់​ខាន : ទៅ​មក​ឥត​អាក់, ធ្វើ​ការ​ឥត​អាក់ ។ ឥត​អំពើ ដែល​ឥត​ធ្វើ​ការ​អ្វី : ដើរ​លេង​ឥត​អំពើ ។ ឥត​ប្រយោជន៍ : ខំ​ប្រឹង​ឥត​អំពើ, ធ្វើ​ការ​ឥត​អំពើ ។ល។