ឦស

ពីWiktionary

អ៊ីសៈ បា.; សំ. ( ន. ) (ឦឝ) អ្នក​ធំ អធិប, អធិបតី, អ្នក​ដែល​ជា​ម្ចាស់​លើ​គេ ។ ឦស​ភាព ឥស្សរ​ភាព ។ ពាក្យ​កាព្យ​ឬ​ឋានន្តរ​មន្រ្តី, ខ្មែរ​បុរាណ​ច្រើន​រៀង​ ឦស ភ្ជាប់​ពី​ខាង​ចុង​សព្ទ​ដទៃ​ដែល​មាន​ចុង​សព្ទ​ជា​ស្រៈ អ, ផ្លាស់ ឦស ជា ឯស តាម​វិធី​សន្ធិ​សំស្រ្កឹត, ប្រើ​ជា គុ. ក៏​មាន, ប្រើ​ជា សកត្ថ ឬ បទបូរណៈ គឺ​គ្រាន់​តែ​រៀង​ភ្ចាប់​មក​សម្រួល​ពាក្យ​មិន​សំដៅ​សេចក្ដី​របស់​សព្ទ ឦស ក៏​មាន, ដូច​ជា នគរេស “ក្រុង​ធំ” ឬ “ក្រុង”; នរេស “អ្នក​ដែល​ជា​ម្ចាស់​នៃ​នរជន” (ព្រះ​រាជា) ។ ព. កា. ថា : ព្រះ​បាទ​សម្តេច​ព្រះ​នរេស ជ័យ​ជេស្ឋ​គ្រប់គ្រង​រាជ​រដ្ឋា មាន​ព្រះ​តម្រាស់​ឲ្យ​សេនា ចូល​មក​គ្រប់​គ្នា​ក្នុង​វាំង​ជ័យ ។ ពាន​រេស “ស្តេច​ពានរ”; ភូបេស “ព្រះ​រាជា”; ភូមេន្រ្ទេស “រាជាធិរាជ” ឬ “ព្រះ​រាជា”; រាជាធិបេស “អធិបតី​តាង​ព្រះ​នេត្រ​ព្រះ​កាណ៌​នៃ​ព្រះ​រាជា”; វង្សាធិ-បេស “អធិបតី​រាជ​វង្ស” ឬ “អធិបតី​រក្សា​ព្រះ​រាជ​វង្សានុវង្ស” ។ល។ (លោក-អ្នក​ខ្លះ​ដែល​ពេញ​ចិត្ត​ប្រើ​តាម​សំនៀង​លាវ-សៀម, ក៏​សរសេរ​ជា នគរេត, នរេត, ភូបេត, ភូមេន្រ្ទេត, រាជាធិបេត, វង្សាធិបេត ទៅ​អស់ ព្រោះ​លាវ-សៀម​អាន​តួ​ស ប្រកប​មាន​សំឡេង​ជា ដ ឬ ត ប្រកប​ទៅ​វិញ; តាម​ការណ៍​ពិត, គួរ​អាន​តាម​សំឡេង​អក្សរ​ជា សំនៀង​ភាសា​ជាតិ​រៀង​ខ្លួន​ជា​ការ​ត្រឹមត្រូវ​ល្អ) ។