បដិសម្ភិទា
[ប៉ៈដិសាំភិទា] (បា.; សំ.) ( ន. ) (ប្រតិ--) (Patisambhidā, analytical knowledge, discrimination) ការបែកប្រាជ្ញាយល់ច្បាស់, ប្រាជ្ញាដែលបែកអាចយល់ធ្លុះធ្លាយឥតទើសទាក់, ប្រាជ្ញាដែលភ្លឺស្វាងអាចពិចារណាយល់ជាក់ប្រាកដភ្លាមៗ នូវហេតុផលនៃកិច្ចការទាំងពួង : កាលដែលព្រះពុទ្ធទ្រង់សម្ដែងធម៌នោះចប់ហើយ ភិក្ខុទាំងឡាយក៏បានសម្រេចអរហន្តផល ព្រមទាំងបដិសម្ភិទាផង ។
បដិសម្ភិទា មាន ៤យ៉ាងគឺ ៖
១-អត្ថប្បដិសម្ភិទា (attha-patisambhidā) ការបែកប្រាជ្ញាយល់ធ្លុះធ្លាយក្នុងអត្ថ (true meaning);
២-ធម្មប្បដិសម្ភិទា (dhamma-patisambhidā) ការបែកប្រាជ្ញាយល់ធ្លុះធ្លាយក្នុងធម៌ (the law);
៣-និរុត្តិប្បដិសម្ភិទា (nirutti-patisambhidā) ការបែកប្រាជ្ញាយល់ធ្លុះធ្លាយក្នុងនិរុត្តិ (language) (ម. ព. និរុត្តិ ទៀតផង);
៤-បដិភាណប្បដិសម្ភិទា (patibhāna-patisambhidā) ការបែកប្រាជ្ញាយល់ធ្លុះធ្លាយក្នុងបដិភាណ (ready wit) (ម. ព. បដិភាណ ទៀតផង) ។
1) The analytical knowledge of the meaning is the knowledge with regard to the sense.
2) The analytical knowledge of the law Dhamma is the knowledge with regard to the law.
3) The analytical knowledge of language is the knowledge of the language with regard to those former 2 things.
4) The analytical knowledge of ready-wit is the knowledge about the former 3 kinds of knowledge.