អបាយ
អៈបាយ សំ. បា.
( ន. )
- ទីដែលប្រាសចាកសេចក្ដីចម្រើន, ទីរងទុក្ខ (មានឋាននរកជាដើម);
- សេចក្ដីសាបសូន្យ, សេចក្ដីវិនាស;
- ដំណើរលិចលង់ក្នុងសេចក្ដីវិនាស (ខ្មែរច្រើនប្រើសំដៅអបាយភូមិបួននិងសេចក្ដីវិនាស) : ស្លាប់ទៅកើតក្នុងអបាយ, ធ្លាក់ទៅក្នុងអបាយ; អំពើនេះជាផ្លូវអបាយ ។
- បើរៀងភ្ជាប់ពីខាងដើមសព្ទដទៃ អ. ថ. អៈ បាយ៉ៈ ឬ អប៉ាយ៉ៈ ក៏មានខ្លះ (ត. ទ. ស្រ.), ដូចជា អបាយគាមិន ឬ --គាមី អ្នកដែលតែងតែឬដែលបម្រុងតែនឹងទៅកើតក្នុងអបាយភូមិ (បើស្ត្រីជា អបាយគាមិនី)។
- អបាយទុក្ខ ទុក្ខក្នុងអបាយ ។ អបាយទ្វារ ទ្វារនៃអបាយ, ផ្លូវចូលទៅកាន់អបាយ (ព. ប្រ.) ។
- អបាយបរាយនៈ (អៈប៉ាយ៉ៈប៉ៈរ៉ាយ៉ៈន៉ៈ) អ្នកដែលបម្រុងនឹងទៅកើតក្នុងអបាយឬដែលប្រុងនឹងបានសេចក្ដីវិនាសទៅខាងមុខ (បើស្ត្រីជា --បរាយនា អ. ថ. --ន៉ា) ។
- អបាយបរាយនកម្ម អំពើដែលបម្រុងនឹងនាំអ្នកធ្វើឲ្យទៅកើតក្នុងអបាយឬឲ្យបានសេចក្ដីវិនាសទៅខាងមុខ ។
- អបាយប្បដិសន្ធិ (--យុ័ប-ប៉ៈ--) ការចាប់កំណើតក្នុងអបាយ ។
- អបាយភព (--ភប់) ឋានអបាយ, អបាយភូមិ ។
- អបាយភ័យ ការខ្លាចក្រែងទៅកើតក្នុងអបាយភូមិឬខ្លាចក្រែងមានសេចក្ដីវិនាស ។
- អបាយភូមិ (--ភូម) ជាន់ឬឋានអបាយ, កំណើតសត្វដែលប្រាសចាកសេចក្ដីចម្រើន : នរក, តិរច្ឆាន, ប្រេត, អសុរកាយ ទាំង ៤ នេះជាអបាយភូមិ ។
- អបាយមាគ៌ា (--មារ-គា) ផ្លូវទៅកាន់អបាយ (ព. ប្រ.) ។
- អបាយមុខ ហេតុឬអំពើជាប្រធានឬជាផ្លូវនៃសេចក្ដីវិនាស : ការលេងស្រី, ផឹកសុរា, លេងស៊ីចាយកញ្ជះកញ្ជាយខ្ជីខ្ជា, លេងល្បែងភ្នាល់, សេពគប់រាប់រកយកមនុស្សអាក្រក់ជាមិត្រ, ខ្ជិលច្រអូស, ដើរលេងយប់, ដើរមើលល្បែងរបាំទាល់តែញៀនជាប់ចិត្តឥតធ្វើការរបរអ្វី; ទាំង ៨ យ៉ាងនេះជាអបាយមុខ ។
- អបាយសត្ត ឬ --សត្វ សត្វដែលកើតក្នុងអបាយភូមិ ។
- អបាយសមុទ្ទ ឬ--សមុទ្រ អបាយភូមិដែលទុកដូចជាមហាសមុទ្រ ។
- អបាយសំវត្តនិក (អៈ ប៉ាយ៉ៈស័ង-វ័តតៈ--) អំពើដែលនាំឲ្យអ្នកធ្វើទៅកើតក្នុងអបាយឬនាំឲ្យដល់នូវសេចក្ដីវិនាស (ហៅ អបាយសំវត្តនិកកម្ម ក៏បាន) ។ល។
ពាក្យកាព្យបញ្ជាក់អំពីអបាយមុខ ៨ យ៉ាងថា :
- អបាយមុខបួន បើរាប់ផ្ទួនមានប្រាំបី មួយគឺការលែងស្រី ពីរគឺក្តីសេពសុរា ។
- បីគឺការចាយវាយ- ទ្រព្យខ្ជះខ្ជាយលើសមាត្រា បួនគឺល្បែងពាលាលេងភ្នាល់គ្នាបង្ហិនធន ។
- ប្រាំគឺការសេពគប់ ជនឧបទ្រពជាមិត្រពន្ធ ប្រាំមួយគឺជាតិជន ខ្ជិលច្រអូសហួសប្រមាណ ។
- ប្រាំពីរដើរលេងយប់ ត្រាតែងប់ពុំសូវខាន ប្រាំបីគឺរាប់អាន មើលមហោស្រពត្រាតែញៀន ។
- ប្រាំបីនេះអ្នកឈ្លាស ខ្លាចវិនាសរែងអៀនប្រៀន ជួនកាលគេចវេះវៀន ព្រោះក្រែងញៀនឈប់ពុំបាន ។