Jump to content

អាទិត្យ

ពីWiktionary

--ទិត សំ. បា. ( ន. ) (អាទិច្ច) ពន្លឺ​ដ៏​ក្រៃលែង គឺ​ដួង​ពន្លឺ​ដែល​បំភ្លឺ​លោក​ក្នុង​វេលា​ថ្ងៃ : ព្រះ​អាទិត្យ​រះ (ថ្ងៃ​រះ); ព្រះ​អាទិត្យ​អស្តង្គត (ថ្ងៃ​លិច) ។ តាម​លទ្ធិ​បុរាណ​ឬ​លទ្ធិ​ព្រាហ្មណ៍, អាទិត្យ ឬ អាទិច្ច ថា “បុត្រ​នៃ​នាង​អទិតិ”, ជា​នាម​នៃ​ទេវតា​ពួក​មួយ​ជា​បុត្រ​នាង អទិតិ, បណ្តា​បុត្រ​ទាំង​នោះ មាន​បុត្រ​មួយ​ឈ្មោះ អាទិត្យ ឬ សូរ្យាទិត្យ ជា​ទេវ​បុត្រ​អ្នក​បំភ្លឺ​លោក ហៅ ព្រះ​អាទិត្យ (គម្ពីរ​ពុទ្ធ​សាសនា​ក៏​ប្រើ​ពាក្យ​នេះ​អនុលោម​តាម​លទ្ធិ​បុរាណ​នោះ​ដែរ) ។ ឈ្មោះ​នក្សត្រ​នព្វគ្រោះ​ទី ១ ក្នុង​ពួក​ផ្កាយ​នព្វគ្រោះ ៩ : ផ្កាយ​អាទិត្យ ។ ឈ្មោះ​ថ្ងៃ​ទី ១ នៃ​សត្តាហៈ ហៅ​ថា ថ្ងៃ​អាទិត្យ (អាទិត្យ​ពារ​ឬ​អាទិច្ច​វារៈ)។ ខ្មែរ​ប្រើ​ជា​ឈ្មោះ​នៃ​សប្តាហៈ គឺ​កាល​មួយ​ជុំ​ឬ​មួ​យ​ខួប​នៃ​ថ្ងៃ​ទាំង ៧ : មួយ​អាទិត្យ, ពីរ​អាទិត្យ (គួរ​ហៅ សត្តាហៈ ឬ សប្តាហៈ ឬ​ក៏ សប្តាហ៍ ដូច្នេះ​វិញ (មួយ​សត្តាហៈ; ចាំ​ដល់​សប្តាហ៍​ក្រោយ​សឹម​ទៅ​!) ព្រោះ​ខ្មែរ​រាប់​ថ្ងៃ​អាទិត្យ​ជា​ថ្ងៃ​ទី ១ ទៅ​គ្រប់ ៧ ត្រឹម ថ្ងៃ​សៅរ៍; ខ្មែរ​សម័យ​បុរាណ​ហៅ មួយ​ព្រះ​ចន្រ្ទ ព្រោះ​រាប់​ថ្ងៃ​ចន្រ្ទ​ជា​ថ្ងៃ​ទី ១, លុះ​ចំណេរ​កាល​ត​ៗ​មក មួយ​ព្រះ​ចន្រ្ទ ប្រើ​ជា​សព្ទ​អារក្ស​ទៅ​វិញ) ។ ពាក្យ អាទិត្យ នេះ, តាម​វិធី​វេយ្យាករ-ណ៍​សំស្រ្កឹត, បើ​រៀង​ភ្ជាប់​ពី​ខាង​ដើម​ឬ​ពី​ខាង​ចុង​សព្ទ​ដទៃ​បាន​តាម​ការ​គួរ​ដល់​ការ​ប្រកប, ដូច​ជា អាទិត្យ​ពន្ធុ, អាទិត្យ​មាលា, វរុណាទិត្យ, សូរ្យាទិត្យ, ឥន្រ្ទាទិត្យ ជាដើម (មើល​ក្នុង​ពាក្យ សុរិយ, សូរ្យ, អាទិច្ច ផង) ។