Jump to content

អាយុ

ពីWiktionary

បា.; សំ. ( ន. ) (អាយុស៑ ឬ​ជា អាយុ ក៏​មាន​ខ្លះ) ដំណើរ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​នៃ​ជីវិត, កាល​របស់​ជីវិត, កាល​ដែល​ជីវិត​កំពុង​នៅ​មាន : អាយុ ២០ ឆ្នាំ ។ ខ្មែរ​ប្រើ​ជា អាយូស ក៏​មាន (--យ៉ូស), ក្លាយ​មក​ពី សំ. អាយុស៑ ។ អាយុ​កប្ប ឬ --កល្ប (--ក័ប ឬ --ក័ល) កំណត់​នៃ​អាយុ ។ អាយុ​កាម ការ​ចង់​បាន​អាយុ​វែង ។ អាយុ​កាល កាល​នៃ​អាយុ​គឺ​ជំនាន់, ស្រករ, ស្របក់​ស្របាល​នៃ​អាយុ​ឬ​កាល​កំណត់​នៃ​អាយុ​ចំនួន​ប៉ុណ្ណោះ ។ អាយុក្ខ័យ ឬ--ក្ស័យ ដំណើរ​អស់​អាយុ ។ អាយុ​គណនា (--គៈ ណៈ--) ការ​រាប់​អាយុ ។ អាយុ​ជន្ម ឬ—ជន្មន, --ជន្មា, --ជន្មាន (--ជន់ ឬ --ជន់-ន្ម័ន, ជន់-ន្មា, ជន់-ន្មាន; សំ. ស.) អាយុ​កំណើត គឺ​អាយុ​ដែល​រាប់​តាំង​ពី​ថ្ងៃ​ចាប់​កំណើត​ឬ​តាំង​ពី​ថ្ងៃ​កើត​មក​ដល់​ថ្ងៃ​នេះ (ម. ព. ជន្ម ផង) ។ អាយុ​ជីវិត (បា. ស.) ដំណើរ​មាន​អាយុ​រស់​នៅ : សូម​ឲ្យ​ខ្ញុំ​មាន​អាយុ​ជីវិត​ត​ទៅ​ទៀត ! ។ អាយុ​ទាន ការ​ឲ្យ​អាយុ គឺ​ការ​ជួយ​ឲ្យ​មាន​ជីវិត (ជីវិត​ទាន) ។ អាយុ​បរិច្ឆេទ (--ប៉ៈរ៉ិច-ឆែត) ការ​កំណត់​អាយុ ។ អាយុ​បរិមាណ (--ប៉ៈរ៉ិម៉ាន) ការ​រាប់​អាយុ; ការ​ស្មាន​អាយុ ។ អាយុ​បរិយោសាន ឬ អាយុ​ហបរិយោសាន (--ប៉ៈរ៉ិយ៉ោ-- ឬ --ហៈ--; បា.; សំ. អាយុស៑ + បយ៌វសាន, ស៑ > ះ = អាយុះ​បយ៌វសាន) ទី​បំផុត​នៃ​អាយុ ។ អាយុប្បមាណ ឬ --ប្រមាណ ចំនួន​អាយុ ។ អាយុ​ពរ (បា. ស.) ពរ​ថា​ឲ្យ​មាន​អាយុ​វែង (ដូច​ពរ​ជា សូម​ឲ្យ​អ្នក​មាន​អាយុ​វែង ! ...) ។ អាយុ​ពេទ្យ ឬ --វេជ្ជ ពេទ្យ​អ្នក​ចេះ​វិធី​ថែ​រក្សា​ឲ្យ​មាន​អាយុ​វែង ឬ​ពេទ្យ​អ្នក​ចេះ​ថ្នាំ​ចម្រើន​អាយុ ។ អាយុ​វឌ្ឍនៈ ឬ --វឌ្ឍន៍ (--វ័ត-ឍៈនៈ ឬ--វ័ត) ដំណើរ​ចម្រើន​អាយុ : ថ្នាំ​អាយុ​វឌ្ឍនៈ ថ្នាំ​ចម្រើន​អាយុ (ហៅ អាយុ​វឌ្ឍន​ភេសជ្ជ ក៏​បាន) ។ អាយុ​វឌ្ឍន​ការណ៍ ហេតុ​ដែល​នាំ​ឲ្យ​ចម្រើន​អាយុ ។ អាយុ, វណ្ណៈ, សុខៈ, ពលៈ អាយុ (វែង), សម្បុរ (កាយ​ល្អ), សេចក្ដី​សុខ, កម្លាំង (ពាក្យ​សម្រាប់​ឲ្យ​ពរ) : សូម​ឲ្យ​អ្នក​មាន​អាយុ, វណ្ណៈ, សុខៈ, ពលៈ ! ។ អាយុ​វស្សា អាយុ​និង​វស្សា គឺ​ចំនួន​អាយុ​និង​ចំនួន​វស្សា​ដែល​បួស (បាន​ប៉ុន្មាន​ហើយ ?) ។ អាយុ​វេទ ឬ អាយុពេ្វទ, អាយុ​វ៌េទ (សំ. អាយុស៑ > អាយុរ៑ + វេទ > អាយុ​វ៌េទ) វិទ្យា​សម្រាប់​រក្សា​អាយុ, វិជ្ជា​សម្រាប់​ចម្រើន​អាយុ, សម្រាប់​បង្កើត​សុខ​ភាព ។ អាយុ​សង្ខារ (បា.; សំ. អាយុស៑ + សំស្ការ > អាយុះ​សំស្ការ) ការ​ភ្ជុំ​អាយុ, ការ​កំណត់​អាយុ​ដែល​នឹង​ដល់​មរណ​កាល ។ អាយុ​សេស (--សែស) សេស​នៃ​អាយុ គឺ​អាយុ​ដែល​មាន​សេស មិន​គត់​ឆ្នាំ ។ អាយុ​ស្មន្ត ឬ អាយស្មន្ត, អាយស្មា (--យុស-ស្មន់ ឬ យុ័សស្មន់, --យុ័ស-ស្មា; សំ. អាយុឞ្មន៑ ឬ អាយុឞ្មន្ត៑; បា. អាយស្មា < អាយុ + មន្តុ) អ្នក​មាន​អាយុ ។ ពាក្យ​លំអុត​សម្រាប់​ហៅ​មនុស្ស​ក្មេង​ជាង​ខ្លួន​ឬ​អ្នក​ដែល​តូច​ជាង​ខ្លួន, ដែល​គេ​គោរព​ខ្លួន (ច្រើន​ប្រើ​ខាង​បព្វជិត​ជាង​គ្រហស្ថ) : និមន្ត​ទៅ​ណា​អាយុស្មន្ត ?; និមន្ត​អាយុស្មន្ត​មក​ខាង​ណេះ !; អាយុ-ស្មន្ត​សុខ​សប្បាយ​ទេ​ឬ ? (ម. ព. អាវុសោ ផង) ។