ប្រព្រឹត្តិ

ពីWiktionary

--ព្រឹត សំ.; បា. ( ន. ) (ប្រវ្ឫត្តិ; បវត្តិ) ការ​ធ្វើ​តាម, ការ​កាន់​វត្ត​ប្រតិបត្តិ; ដំណឹង; ហេតុ, ដើម​ហេតុ; រឿងរ៉ាវ; ពង្សាវតារ : ការ​ប្រព្រឹត្តិ, សេចក្ដី​ប្រព្រឹត្តិ ។ ប្រព្រឹត្ត នេះ​ជា​នាម​សព្ទ​ចេញ​ពី​កិរិយា​សព្ទ​ថា ប្រព្រឹត្ត ដោយ​ផ្សំ​ជា​មួយ​នឹង តិ-បច្ច័យ តម្រួត​គ្នា​ជា ត្តិ (ជា ប្រព្រឹត្តិ) មាន​លក្ខណា​ការ​ដូច​ជា បញ្ញត្ត កិ., បញ្ញត្តិ ន. នោះ​ដែរ : រាជ​រដ្ឋាភិបាល​បញ្ញត្ត​ហើយ​ថា...; មាន​បញ្ញត្តិ​របស់​រាជ​រដ្ឋាភិបាល​ថា...; មិន​មាន​បង្គាប់​ឲ្យ​ប្រើ​ពាក្យ ការ, ក្ដី, ដំណើរ, សេចក្ដី ផ្សំ​ជាមួយ​ផង​ជា សេចក្ដី​បញ្ញត្តិ ទេ ពីព្រោះ បញ្ញត្តិ ជា​នាម​សព្ទ​ចេញ​ពី​កិរិយា​សព្ទ​ថា បញ្ញត្ត (ឲ្យ​ជា​នាម​សព្ទ​ថា បញ្ញត្តិ ស្រេច​ទៅ​ហើយ); គួរ​តែ​ប្រើ ប្រព្រឹត្តិ នេះ​ឲ្យ​ដូច បញ្ញត្តិ នោះ​ដែរ គឺ​ប្រើ​ថា : អ្នក​នុះ​មាន​ប្រព្រឹត្តិ​ត្រឹមត្រូវ​ណាស់, ប្រព្រឹត្តិ​របស់​គេ​ជា​ទិដ្ឋានុគតិ គួរ​អ្នក​ផង​យក​តម្រាប់​តាម; កុំ​ប្រើ​ថា ការ​ប្រព្រឹត្តិ, ក្ដី​ប្រព្រឹត្តិ, ដំណើរ​ប្រព្រឹត្តិ, សេចក្ដី​ប្រព្រឹត្តិ ដូច្នេះ​ឡើយ, ប៉ុន្តែ​ដោយ​មាន​ទម្លាប់​ប្រើ​ផ្សំ​ជាមួយ​នឹង ការ, ក្ដី, ដំណើរ, សេចក្ដី ផង​ដូច្នេះ​យូរ​ណាស់​មក​ហើយ, ទោះបី​ខុស​ពី​បែប​វេយ្យាករណ៍​ខ្មែរ​យ៉ាង​នេះ​ក៏​ដោយ អ្នក​អក្សរ​សាស្រ្ត​ក៏​គួរ​ពិចារណា​ឲ្យ​ហ្មត់ចត់​ល្អិត​ល្អ​ចុះ ។ តាម​បែប​វេយ្យាករណ៍​ថា បើ​ត្រូវ​ការ​បង្វែរ​កិរិយា​សព្ទ​ខ្លះ​ឲ្យ​ជា​នាម​សព្ទ​ ដោយ​ប្រើ​ពាក្យ ការ, ក្ដី, ដំណើរ, សេចក្ដី មក​ផ្សំ​ផង​នោះ គួរ​ផ្សំ​ជា​មួយ​នឹង កិ. ថា ប្រព្រឹត្ត ជា ការ​ប្រព្រឹត្ត, ក្ដី​ប្រព្រឹត្ត, ដំណើរ​ប្រព្រឹត្ត, សេចក្ដី​ប្រព្រឹត្ត ដូច្នេះ​វិញ ដូច​ជា ចំណង់, ចំណេះ, បំណង, អំណរ ដែល​គេ​ត្រូវ​ការ​ប្រើ​ក្នុង​កាព្យ​ថា សេចក្ដី​ចង់, ការ​ចេះ, ក្ដី​ប៉ង, សេចក្ដី​អរ... ដូច្នោះ​ដែរ ។ល។ (ម. ព. បវត្តិ, ប្រវត្តិ និង សេចក្ដី ទៀត​ផង) ។ ប្រព្រឹត្ត​ការណ៍ ឬ ប្រព្រឹត្តិ​ហេតុ; ប្រព្រឹត្ត​កាល; ប្រព្រឹត្តិ​សាស្ត្រ ដូច​គ្នា​នឹង បវត្តិ​ការណ៍ ឬ បវត្តិ​ហេតុ; បវត្តិ​កាល; បវត្តិ​សាស្ត្រ ដែរ (ម. ព. ទាំង​នេះ ទៀត​ផង) ។