ពាន

( កិ. ) ពារលើ, ឡើងពារលើ, ឡើងពាររំលងលើ : ពានរបង, ពានវាំង ។ ឡើងពាក់ទ្រាបពីលើ : គោពានគ្នា (ព. ព.)។ ព្រានត្រោកពានត្រាំង ឬ ពានត្រោកព្រានព្រៃ (ព. ប្រ.) បំពាក់បំពានទាំងស្រុងទាំងកំរោលឥតគិតពីខុសពីត្រូវ (ហាក់ដូចជាដើរពានលើត្រោកឬព្រៃ) ។ ពានលើគ្រោះកាច ប្រទះលើគ្រោះកាច ។ ពានស្កុន ពានលើដំណើរស្កុនការ; មានពាក្យកាព្យបុរាណ្យថា : កុំនៅញ៉ាំងឈ្លោះ កុំស្ដាប់អសុរោះ កុំស្ដាប់អាស្រូវ កុំដើរពានស្កុន កុំស្កាត់ច្រកផ្លូវ កុំធ្វើស្រែស្រូវ នៅផ្លូវដំរី ។ (សាស្រ្តាច្បាប់ រាជនេតិ ជាព្រះនិពន្ធនៃព្រះរាជសម្ភារ) ។
( ន. ) ឈ្មោះប្រដាប់មួយប្រភេទ ធ្វើដោយលោហជាតិផ្សេងៗ មានស្ពាន់ជាដើម ឬធ្វើដោយរតនវត្ថុមានប្រាក់មាសជាដើម ឬក៏ធ្វើដោយវត្ថុឯទៀតមានឈើ, ផ្ដៅជាដើម មានរាងមូលក្រឡូម មានជើង សម្រាប់ប្រើការដាក់ទ្រអ្វីៗមានស្លាបារីជាដើម : ពានស្លា, ពានបារី; ហៅថា ជើងពាន ក៏បាន ។ ពានព្រះស្រី (រ. ស.) ពានដាក់ស្លាបារីថ្វាយព្រះរាជា ។ ខ្សែពាន ខ្សែឬចម្រៀកស្បែក សម្រាប់ទាក់រហាត់ឬរ៉កឬក៏គ្រឿងចក្រឲ្យវិល ។ ជើងពាន ប្រដាប់មួយប្រភេទធ្វើពីលោហជាតិផ្សេងៗ មាន ស្ពាន់ មាស ប្រាក់ ឬ ធ្វើពីវត្ថុឯទៀត ដូចជា ដីដុត ឈើជាដើម។ បើធ្វើពីផ្ដៅ រពាក់ ធាងត្នោត គេច្រើនលាបម្រក្សណ៍។ ប្រដាប់នេះភាគច្រើនមានរចនាក្បាច់វិចិត្រ មានជើងជាទម្រខ្ពស់បន្តិចហើយ ផ្នែកខាងលើរាងមូលសំប៉ែត ឬ មូលក្រឡូម ប្រើសម្រាប់ដាក់របស់របរក្នុងពិធីផ្សេងៗ។ ឧ. គេរៀបគ្រឿងសក្ការបូជាដាក់លើពានថ្វាយព្រះ។