Jump to content

យក

ពីWiktionary

( កិ. ) កាន់; នាំ; នាំ​ទៅ​មក; ទទួល, ព្រម​ទទួល; ត្រូវ​ការ; ជឿ​តាម; ប្រកាន់; ប្រកាន់​តាម ។ល។ : យក​ប្រាក់​ទៅ​ទិញ​ស្រូវ; យក​កូន​ទៅ​ជា​មួយ​ផង; យក​ពាក្យ​គេ; យក​គ្រូ​មក​មើល​ជំងឺ ។ល។ យក​ការ ប្រាក់ ទទួល​ចំណេញ​លើស​ពី​ចំនួន​ប្រាក់​ដើម​ដែល​ចង​ការ​ឲ្យ​គេ ។ យក​កំណើត ចាប់​កំណើត ។ យក​ក្ដី (ព. បុ.) ប្រកាន់​ទោស, ចាប់ កំណើត ។ យក​ខុស ចាប់​ខុស, ចាប់​ប្រកាន់​ថា​ខុស ។ យក​ខ្លួន​ពុំ​រួច (ពី​ទុក្ខ​ទោស) ។ យក​គាប់​គួរ ផ្គាប់ផ្គុន​ឲ្យ​មាន​សេចក្ដី​គាប់​គួរ ។ យក​គុណ ឬ យក​គុណ​យក​ស្រ័យ ទទួល​បំណាច់​គុណ, ទារ​គុណ, តវ៉ា​ថា​ខ្លួន​មាន​គុណ​លើ​គេ ។ យក​គំនិត ជឿ​តាម​គំនិត : យក​គំនិត​គេ ។ យក​ចិត្ត ឬ យក​ចិត្ត​យក​ថ្លើម​ អនុលោម​តាម​ឲ្យ​ត្រូវ​ចិត្ត​គេ, ផ្គាប់​តម្រូវ​តាម​ចិត្ត​គេ ។ យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់ ធ្វើ​សេចក្ដី​អើពើ​ពុំ​ប្រហែស​ធ្វេស ។ យក​ចំណេញ លៃ​លក​ឬ​គិត​គៃ​ឲ្យ​មាន​ចំណេញ ។ យក​ចំណេះ រៀន​ឲ្យ​បាន​ចេះ ។ យក​ជ័យ ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​ជ័យ, ដណ្ដើម​ឲ្យ​មាន​ជ័យ ។ យក​ជា​កូន ទទួល​ប្តេជ្ញា​ឬ​ព្រម​ទទួល​អ្នក​ដែល​មិន​មែន កូន​ថា​ជា​កូន ។ យក​ជា​គ្នា​ទទួល​រាប់​រក​ឲ្យ​បាន​ជា​គ្នា; ...។ យក​ជាតិ ចាប់​ជាតិ, ចាប់​កំណើត​ ។ យក​ជើង​កប តែង​តែ​ធ្វើ​ឲ្យ​មាន សេចក្ដី​អន្តរាយ​រៀង​រាល់​ឆ្នាំ : កំពង់​យក​ជើង​កប កំពង់​ដែល​តែង​តែ​មាន​មនុស្ស​ស្លាប់ ដោយ​លង់​ទឹក​ឬ​ដោយ​ក្រពើ​វា​ខាំ​ជាដើម (ម. ព. ជើង​កប ផង) ។ យក​ជើង​រា​ទឹក ដាក់​ជើង​ទៅ​ក្នុង​ទឹក​រា​មិន​ឲ្យ​ទូក​លឿន​ទៅ​មុខ ។ ព. ប្រ. ជំទាស់​ដំណើរ​មិន​ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​បាន ។ ព. ទ. បុ. បើ​មិន​ជួយ​ចូក​ជួយ​ចែវ​កុំ​យក​ជើង​រា​ទឹក បើ​មិន​ជួយ​ប្រឹងប្រែង​ខ្នះខ្នែង​ទេ កុំ​ជំទាស់​ឲ្យ​ខូច​ការ ។ យក​ឈ្នូល ទទួល​ឈ្នូល ។ យក​ឈ្នះ ធ្វើ​ឲ្យ​បាន​ឈ្នះ, ខំ​ប្រឹង​ឲ្យ​មាន​ជម្នះ ។ យក​ឈ្មោះ ឬ យក​កេរ្តិ៍​ឈ្មោះ​ ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​ឈ្មោះ​ល្អ​ចំពោះ​មក​លើ​ខ្លួន : ធ្វើ​ការ​យក​ឈ្មោះ ។ យក​ដៃ ជួយ​ធ្វើ​ការ​ឲ្យ​គេ​ដើម្បី​ឲ្យ​គេ​ជួយ​ធ្វើ​ការ​ខ្លួន​វិញ តាម​កំណត់​វេលា ដែល​ហៅ​ថា សង​ដៃ (អ្នក​ស្រុក​ខ្លះ​ហៅ​ថា យក​វេរ; សង​វេរ) ។ យក​ដំបូន្មាន ទទួល​ធ្វើ​តាម​ពាក្យ​ដំបូន្មាន ។ យក​តម្រាប់​ ធ្វើ​តាម​តម្រាប់ ។ យក​ទោស ប្រកាន់​ទោស, ប្រកាន់​ថា​មាន​ទោស ។ យក​ទោស​យក​ពៃរ៍ ប្រកាន់​ទោស​កំហុស​ព្រម​ទាំង​ចង​ពៀរ​ផង (ម. ព. ពៃរ៍ ផង) ។ យក​ទ្រព្យ​គេ ខ្ចី​ទ្រព្យ​គេ​មក ឬ​លួច​ទ្រព្យ​គេ ។ យក​បុណ្យ ញ៉ាំង​ចិត្ត​ឲ្យ​ជ្រះ​ថ្លា​ដោយ​ជឿ​ជាក់​ថា​បាន​បុណ្យ ។ យក​បែប ធ្វើ​តាម​បែប, ចម្លង​បែប ។ យក​ប្តី ព្រម​មាន​ប្ដី ។ យក​ប្រពន្ធ ព្រម​មាន​ប្រពន្ធ ។ យក​ពន្ធ ហូត​ពន្ធ, ទារ​ពន្ធ ។ យក​ពាក្យ ជឿ​តាម​ពាក្យ ។ យក​មាត់​យក​ពាក្យ ទទួល​ព្រម​ឬ​ជឿ​តាម​ពាក្យ​ដែល​គេ​ថា ។ យក​មុខ ឬ យក​មុខ​យក​មាត់ វាត​អាទិ៍​ឬ​ជែក​ជែង​ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​មុខ​មាន​ឈ្មោះ​ចំពោះ​មក​លើ​ខ្លួន, ធ្វើ​ឲ្យ​គេ​សរសើរ​ខ្លួន​ម្នាក់​ឯង ។ យក​មែន យក​ជា​មែន, ប្រាកដ​ជា​យក; រាប់ ថា​ជា​មែន, សំដៅ​តែ​ត្រង់​មែន ។ យក​សុខ ឲ្យ​បាន​សុខ : ខំ​អត់​យក​សុខ, ស្ងៀម​យក​សុខ, កាន់​សីល​យក​សុខ ។ យក​សម្តី ។ កាន់​ឬ​ជឿ​តាម​សម្តី ។ ព. ទ. បុ. មនុស្ស​យក​សម្តី ដំរី​យក​ភ្លុក មនុស្ស​យក​សម្តី​ជា​ការ​ប្រាកដ, ឯ​ដំរី​យក​ត្រង់​ភ្លុក ។ យក​អង្វរ ទទួល​ព្រម​តាម​ពាក្យ​អង្វរ ។ យក​អាយុ ជួយ​សង្រ្គោះ​ឲ្យ​មាន​អាយុ​ជីវិត​ គឺ​ជួយ​ឲ្យ​រួច​ពី​សេចក្ដី​ស្លាប់ ។ យក​អាសា ជួយ​ឈឺ​ឆ្អាល​តាម​បំណង​គេ, ជួយ​រ៉ាប់​រង​ភារៈ​តាម​បំណង​គេ​ដោយ​ពេញ​កម្លាំង ។ល។ (ម. ព. អាសា ទៀត​ផង) ។