Jump to content

រូប

ពីWiktionary

សំ. បា. ( ន. ) ធម្មជាត​ដែល​ប្រែប្រួល​ឬ​វិនាស​ដោយ​ហេតុ​ផ្សេង​ៗ​មាន​ក្ដៅ​និង​ត្រជាក់​ជាដើម; អ្វី​ៗ​ដែល​ប្រាកដ​ដល់​ភ្នែក; រាង, សណ្ឋាន, ទ្រង់, ទ្រង់ទ្រាយ; អង្គ, ខ្លួន, ខ្លួន​ប្រាណ; លំអ ។ល។ រូប​គេ, រូប​យើង, រូប​ល្អ, រូប​អាក្រក់; មនុស្ស​សត្វ​រាល់​រូប​សុទ្ធ​តែ​មិន​ទៀង​ដូច​គ្នា ។ សម្រាប់​ប្រើ​ជា​ចុង​ចំនួន រាប់​បព្វជិត​ឲ្យ​ដឹង​ថា​ប៉ុន្មាន : ភិក្ខុ​មួយ​រូប, សាមណេរ​ពីរ​រូប, តាបស​មួយ​រូប, បរិញ្វជក​ច្រើន​រូប ។ ពាក្យ​ចុង​ចំនួន​រាប់ មាន​ទម្លាប់​ឲ្យ​ប្រើ​ផ្សេង​គ្នា​តាម​ថ្នាក់​បុគ្គល​គឺ ព្រះ​ពុទ្ធ, ព្រះ​បច្ចេក​ពុទ្ធ, ព្រះ​អរហន្ត, ពោធិសត្វ, ព្រហ្ម, ទេវតា​ស័ក្តិ​ធំ, ក្សត្រិយ៍; បព្វជិត​អ្នក​ធំ ត្រូវ​ប្រើ​ពាក្យ​ថា អង្គ គឺ​ប្រើ​ថា មួយ​អង្គ, ពីរ​អង្គ,... ច្រើន​អង្គ; បព្វជិត​ធម្មតា​ឬ​សាមញ្ញ​ថា រូប គឺ​ប្រើ​ថា មួយ​រូប, ពីរ​រូប,... ច្រើន​រូប; គ្រហស្ថ​ក្រៅ​ពី​ក្សត្រិយ៍​ថា នាក់ គឺ​ប្រើ​ជា មួយ​នាក់ ឬ ម្នាក់, ពីរ​នាក់,... ច្រើន​នាក់ ។ រូប​ការ, --ការក៍,--ការី (រូប៉ៈ--) អ្នក​ធ្វើ​រូប, ជាង​គូរ​ឬ​ឆ្លាក់​រូប; បើ​ស្ត្រី​ជា រូប​ការិកា, រូប​ការិនី ។ រូបក្ខន្ធ (រូបុ័ក-ខ័ន) កង​រូប, ប្រជុំ​រូប ។ រូប​កល្យាណ ឬ រូប​គុណ (រូប៉ៈ--) លំអ​រូប ។ រូប​ឆោម (រូប--) ទ្រង់ទ្រាយ​រូប ។ រូប​ឆោម​លោម​ព័ណ៌ ទ្រង់​ទ្រាយ​រូប​និង​សម្បុរ​រោម (សម្បុរ​ស្បែក) ។ រូប​ជីវិនី, រូបបាជីវា, រូបូបជិវិនី (រូប៉ៈ--, រូប៉ា--, រូប៉ូប៉ៈ--) ស្រី​អ្នក​ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ដោយ​សារ​រូប (ស្រី​ពេស្យា) ។ រូបជ្ឈាន (រូបុ័ច-ឈាន) ឈាន​ដែល​មាន​រូប​ធម៌​ជា​អារម្មណ៍ (ម. ព. ឈាន ២ ន.) ។ រូប​តាង ឬ--តំណាង (រូប--) រូប​ជំនួស ។ រូប​ថត (រូប--) រូប​ដែល​ផ្តិត​ចាក​កញ្ចក់​ថត ។ រូប​ធម៌ (រូប៉ៈ-ធ័រ) រូប​ទាំងពួង ។ រូប​នាម (រូប៉ៈ--) រូប​និង​នាម (ព. អ.) ។ នាម​នាម​ដែល​មាន​រូប ដូច​យ៉ាង​មនុស្ស, សត្វ, ដី, ទឹក, ជាដើម (ព. ផ្ទ. អរូប​នាម ព. វ) ។ រូប​ផ័ន (រូប៉ៈ--) រូប​ព័ណ៌ (ស. សរសេរ រូប​ពររណ អ. ថ. រូប៉ៈផ័ន) ។ រូប​ព័ណ៌ (រូប៉ៈព័រ; សំ. រូប+វណ៌; បា. រូប+វណ្ណ) សម្បុរ​រូប​ឬ​រូប​រាង​និង​សម្បុរ, លក្ខណៈ​របស់​រូប ។ រូប​ព្រហ្ម (រូបប៉ៈ-ព្រំ) ព្រហ្ម​មាន​រូប, ព្រហ្ម​ដែល​កើត​ក្នុង​រូប​ភាព (ព. ផ្ទ. អរូប​ព្រហ្ម) ។ រូប​ភព (រូប៉ៈភប់) កន្លែង​កើត​នៃ​ព្រហ្ម (ព. ផ្ទ. អរូប​ភព)។ រូប​ភាព (រូប-ភាប) រូប​វិចិត្រ​ដោយ​ព័ណ៌; បែប​រូប​ផ្សេង​ៗ (ម. ព. ភាព ផង) ។ រូប​រាង (រូប--) សណ្ឋាន​របស់​រូប ។ រូប​វិបរិយាយ ឬ--វិបរ្យាយ (រូប៉ៈ-វិប៉ៈរ៉ិយ៉ាយ ឬ--រិបុ័រ-យ៉ាយ) ការ​កាឡា​រូប, ការ​ប្លែង​រូប, ផ្លាស់​រូប ។ រូប​សណ្ឋាន (រូប៉ៈ--ឬ រូប--) ទ្រង់ទ្រាយ​របស់​រូប។ រូប​សម្ប័ទ ឬ--សម្បទា (រូប៉ៈសំប័ត ឬ--ស័ម-ប៉ៈទា) ដំណើរ​មាន​រូប​សមរម្យ, មាន រូប​ល្អ; ការ​បរិបូណ៌​ដោយ​លំអ ។ រូប​សម្បន្ន (រូប៉ៈសំប័ន) ដែល​ប្រកប​ដោយ​លំអ​នៃ​រូប ។ រូប​សិទ្ធិ (រូប៉ៈសិត-ធិ) ការ​សម្រេច​រូប គឺ​ការ​ផ្សំ​តួ​សព្ទ​តន្តិ​ភាសា ដូច​យ៉ាង​ភាសា​បាលី​ឬ​សំស្រ្កឹត​សម្រេច ដោយ​វិភត្តិ​និង​បច្ច័យ​ជាដើម (ព. វ.) ។ រូប​សាក ឬ--សំណាក (រូប--)រូប​ដែល​ចម្លង​យក​បែប​ពី​រូប​ដទៃ មាន​សណ្ឋាន​ដូច​រូប​ដើម។ រូប​ស្បាត (រូប--) លក្ខណៈ, ទ្រង់ទ្រាយ, លំនាំ​របស់​រូប ។ រូប​អារក្ស (រូប-អារ៉ាក់) មនុស្ស​អ្នក​ជាន់​អារក្ស ។ល។ រូបាជីព (រូប៉ា-ជីប; < រូប + អាជីវ, វ > ព) ការ​ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ដោយ​សារ​រូប គឺ​មុខ​របរ​របស់​ស្រី​ពេស្យា ។ រូបារម្មណ៍ (រូប៉ារ៉ម់; បា. < រូប + អារម្មណ) អារម្មណ៍​គឺ​រូប; រូប​ជា​អារម្មណ៍, អារម្មណ៍​ដែល​អាស្រ័យ​រូប ។ រូបាទ្យារម្មណ៍ (រូប៉ា ទ្យារ៉ម់; បា. < រូប + អាទិ > អាទ្យ + អារម្មណ) អារម្មណ៍​មាន​រូប​ជាដើម ។ រូបាវចរ (រូប៉ាវ៉ៈចៈរៈ ឬ-ច; បា. < រូប + អវចរ) ចិត្ត​ដែល​ត្រាច់​រង្គាត់ ឬ​អន្ទោល​ទៅ​ក្នុង​រូប​ភព ... ។ រូបាវចរ​ភូមិ (រូប៉ាវៈចៈរៈ ភូម; បា. < រូប + អវចរ + ភូមិ) ភូមិ​របស់​រូបាវចរ (ម. ព. ភូមិ ផង) ។ល។

  1. (គណិត) figure ទ្រង់ទ្រាយឬរាងរៅដែលកំណត់ដោយខ្សែគំនូស ឬ ផ្ទៃខាងក្រៅ ដូចជា រាងមូល រាងការ៉េ ឬរាងគូប។