សច្ច

ពីWiktionary

ស័ច ឬ ស័ច-ចៈ បា.; សំ. ( ន. ) (សច្ច; សត្យ) សេចក្ដី​ពិត; ដំណើរ​ទៀង, ទៀងទាត់; ដំណើរ​ទៀង​ត្រង់; ការណ៍​មែន, ប្រាកដ; អរិយ​មគ្គ; ព្រះ​និពា្វន; កាន់​សច្ចៈ កាន់​សេចក្ដី​ពិត; ពាក្យ​សច្ច ឬ --សត្យ ពាក្យ​ពិត; មាន​សច្ចៈ មាន​សេចក្ដី​ទៀង​ត្រង់ ។ គុ. ដែល​ទៀង, ទៀងទាត់, ទៀង​ត្រង់, ពិត, ប្រាកដ, មែន ។ បើ​រៀង​ភ្ជាប់​ពី​ខាង​ដើម​សព្ទ​ដទៃ អ. ថ. ស័ច-ចៈ, ដូច​ជា សច្ច​ការ (សំ. សត្យំការ) ការ​ធ្វើ​សេចក្ដី​ពិត; ការ​ពោល​ពាក្យ​ពិត; ការ​ធ្វើ​សញ្ញា​ពិត​ដល់​គ្នា​និង​គ្នា : ធ្វើ​សច្ច​ការ ។ សច្ច​ការី អ្នក​ធ្វើ​សច្ចៈ; បើ​ស្ត្រី​ជា សច្ច​ការិនី ។ សច្ច​កាល កាល​ពិត គឺ​ពេល​ដែល​ត្រូវ​និយាយ​ឬ​ត្រូវ​ប្រកាស​សេចក្ដី​ពិត (វេវ. ភូត​កាល) : ពេល​នេះ ជា​សច្ច​កាល​ជា​ភូត​កាល​របស់​យើង ។ សច្ច​កិរិយា ការ​ធ្វើ​សច្ចៈ, ការ​ប្រកាស​ពាក្យ​សច្ចៈ ។ សច្ចញ្ញាណ (ស័ច-ច័ញ-ញាន) ការ​ដឹង​សេចក្ដី​ពិត ។ ប្រាជ្ញា​ដែល​ដឹង​អរិយ​សច្ច​ច្បាស់ (ព. ពុ.) ។ សច្ច​បាន ការ​ផឹក​ទឹក​សំបថ​ដើម្បី​ឲ្យ​ជឿ​ចិត្ត​គ្នា (យ៉ាង​ដូច​ផឹក​ទឹក​ប៉ាយ​ហួយ​ជាដើម) : ធ្វើ​សច្ច​បាន ។ សច្ច​បារមី បារមី​ដែល​មាន​សច្ចៈ​ជា​ទី​តាំង (ម. ព. ទស​បារមី ផង) ។ សច្ចប្បណិធាន (ស័ច-ច័ប-ប៉ៈ--) ការ​តាំង​ប្រកាស​ពាក្យ​ពិត; ការ​សំបូងសង្រូង : ធ្វើ​សច្ចប្បណិធាន (ច្រើន​និយាយ​ថា សច្ចា​ប្រណិធាន ផង) ។ សច្ច​វាចា ពាក្យ​ពិត ។ សច្ច​វាទី អ្នក​ពោល​តែ​ពាក្យ​ពិត : មនុស្ស​នុ៎ះ​ជា​សច្ច​វាទី (បើ​ស្ត្រី​ជា សច្ច​វាទិនី) ។ សច្ចានុមតិ (--មៈតិ ឬ --មុ័ត) ការ​យល់​ស្រប​តាម​សេចក្ដី​ពិត; សេចក្ដី​អះអាង​បញ្ជាក់​ថែម​តាម​យថា​ភាព​នូវ​អំពើ​ឬ​ពាក្យ​សន្យា​ដែល​បាន​ធ្វើ​រួច​ហើយ : សច្ចានុមតិ នៃ​រដ្ឋ​សភា ។ សច្ចាប័ន ឬ សត្យាប័ន (--បាន់) ដូច​គ្នា​នឹង សច្ច​ការ ។ល។ សច្ចៈ (អក្សរសិល្ប៍) ព្រឹត្តិការណ៍ហេតុការណ៍ ដំណើរជាក់នឹងភ្នែក។ សច្ចៈ