Jump to content

សាធនៈ

ពីWiktionary

សាធៈនៈ សំ. បា. ( ន. ) (សាធន (ព. វ.) “ការ​សម្រេច; គ្រឿង​ផ្គត់ផ្គង់​ប្រមូល​ឲ្យ​កើត​បាន​ជា​នាម​សព្ទ​នីមួយ”) ពាក្យ​ដែល​សម្រេច​មក​អំពី កិរិយា​សព្ទ ឬ អំពី គុណ​សព្ទ ដោយ​មាន​វិគ្រោះ​ជា​ទី​តាំង ចេញ​មក​ជា នាម​នាម, ខាង​បាលី ដូច​ជា ទ្វីហាទីហិ- ជនេហិ- សហ​កម្មំ- កាតុំ- សីលមស្សាតិ > សហ​ការី “ជន​អ្នក​មាន​កិរិយា​ធ្វើ​នូវ​កិច្ចការ​ជាមួយ​នឹង​ជន​ទាំងឡាយ តាំង​ពី​ពីរ​នាក់​ឡើង​ទៅ​ជា​ប្រក្រតី ហៅ​ថា សហ​ការី”, បើ​ស្ត្រី​ហៅ​ថា សហ​ការិណី ឬ សហ​ការិនី, ប្រែ​សម្រួល​សេចក្ដី​ថា “អ្នក​ធ្វើ​ការ​ជា​មួយ​គ្នា”; ទានំ- ទេតីតិ > ទាយក “អ្នក​ឲ្យ​ទាន អ្នក​ឲ្យ​នូវ​អំណោយ”, បើ​ស្ត្រី​ជា ទាយិកា ។ សហ​ការី ឬ សហ​ការិណី; ទាយក, ទាយិកា នេះ​ជា សាធនៈ ឬ​ជា កិត​នាម ព្រោះ​មាន​វិគ្រោះ​ជា​ទី​តាំង ប្រមូល​បង្កើត​បាន​ជា នាម​នាម ខាង​ភាសា​បាលី ។ ឯ​ខាង​ភាសា​ខ្មែរ ក៏​មាន​ពាក្យជា សាធនៈ នេះ​ច្រើន​ណាស់, ពោល​ដោយ​សង្ខេប, កិរិយា​សព្ទ ដែល​ចេញ​មក​ជា នាម​នាម ដូច​ជា កំណាត់ < អ្វី​ដែល​គេ​កាត់ (កាត់ > កំណាត់); បំណង < គំនិត​ដែល​គេ​នឹក​ប៉ង (ប៉ង > បំណង); ចង់> ចំណង់; ចេះ> ចំណេះ; អរ > អំណរ ។ល។ គុណ​នាម ចេញ​មក​ជា នាម​នាម ដូច​ជា ខ្ពស់ > កម្ពស់; តូច > តំណូច; ធំ > ទំហំ; ទាប > ទំនាប ។ល។ នាម​នាម មាន​ប៉ុណ្ណេះ​ជាដើម​នេះ​ហៅ​ថា សាធនៈ ឬហៅ​ថា កិត​នាម ក៏​បាន ។ ត្រូវ​ប្រើ​ជា ខ្ញុំ​មាន​បំណង, ខ្ញុំ​មាន​អំណរ... កុំ​ប្រើ​ជា ខ្ញុំ​មាន​សេចក្ដី​បំណង, ខ្ញុំ​មាន​សេចក្ដី​អំណរ ដូច្នេះ​ឡើយ ព្រោះ បំណង, អំណរ​ ជា សាធន ឬ​ជា កិត​នាម ស្រេច​ទៅ​ហើយ ។ល។