Jump to content

សុរា

ពីWiktionary

--រ៉ា បា. ( ន. ) (ពហុ. < សុរ) ទេវតា​ទាំងឡាយ, ពួក​ទេវតា ។ សុរារក្ខក៍ (សុរ៉ារ័ក) ទេពតា​អ្នក​រក្សា​ឋាន​លំនៅ​របស់​ខ្លួន មាន​ខ្លោងទ្វារ​ព្រះ​រាជ​វាំង​ជា​ដើម, ព្រម​ទាំង​រក្សា​មនុស្ស​ជា​ម្ចាស់​ទី​នោះ​ផង : សុរារក្ខក៍​នៅ​នា​ខ្លោងទ្វារ ព្រះ​រាជ​វាំង (ដូច​គ្នា​នឹង អារក្ខក​ទេវតា ដែរ) ។

--រ៉ា សំ. បា. ( ន. ) ទឹក​ស្រវឹង​មាន​ដើម​កំណើត​ដំបូង​បង្អស់ កើត​អំពី​ព្រាន​ព្រៃ​ម្នាក់​ឈ្មោះ សុរៈ ។ មាន​រឿង​តំណាល​ក្នុង​គម្ពីរ​ជាតក​ខាង​ពុទ្ធ​សាសនា​ថា កាល​ពី​បុរាណ​ព្រេង​នាយ​យូរ​អង្វែង​ហើយ មាន​ព្រាន​ព្រៃ​ម្នាក់​ឈ្មោះ សុរៈ (ជា​អ្នក​មធ្យម​ប្រទេស) បាន​ឃើញ​ពួក​សត្វ​បក្សី​មក​ប្រជុំ​គ្នា​ផឹក​ទឹក​ដែល​ដក់​នៅ​ប្រឡង់​ប្រគាប​ឈើ​ធំ​មួយ​ក្នុង​ព្រៃ ហើយ​ស្រវឹង​ធ្លាក់​ចុះ​មក​កកែ-កករ​ល្ងីល្ងើ​ហើរ​ឡើង​មិន​រួច, ព្រាន​នឹក​សង្ស័យ​ក៏​ពាក់​បង្អោង​ឡើង​ទៅ​សង្កេត​មើល​ឃើញ​ទឹក​មាន​គ្រាប់​ឈើ​ច្រើន​ប្រភេទ និង​គ្រាប់​ធញ្ញជាតិ​ខ្លះ​ត្រាំ​នៅ​ក្នុង​នោះ, គាត់​កេវ​ស្លឹក​ឈើ​ដួស​ក្រេប​ផឹក​ល្បង​មើល ក៏​ព្រឺ​ខ្លួន​ខ្ញាក​ៗ, លុះ​ក្រេប​ផឹក​ថែម​ហើយ​ថែម​ទៀត​ក៏​ស្រវឹង នឹក​ចង់​បរិភោគ​សាច់​សត្វ, ចុះ​មក​សម្លាប់​បក្សី​ទាំង​នោះ​អាំង​បរិភោគ មាន​រស​ឆ្ងាញ់ ប្លែក​ជាង​សព្វ​ដង;... ដល់​ថ្ងៃ​ក្រោយ បាន​នាំ​តាបស​មួយ​រូប​ឈ្មោះ វរុណៈ ឲ្យ​ផឹក​ទឹក​ត្រាំ​នោះ​ល្បង​មើល, វរុណៈ​ក៏​ស្រវឹង​នឹក​ចង់​បរិភោគ សាច់​សត្វ​ដែរ; ចាប់​ដើម​តាំង​ពី​នោះ​មក វរុណៈ​និង​សុរៈ​ចូល​ដៃ​គ្នា​ពេញ​ទី ។ លុះ​ចំណេរ​កាល​ត​មក សុរៈ​និង​វរុណៈ​បាន​នាំ​យក​ទឹក​ត្រាំ​នោះ​មក​ផ្សាយ​ក្នុង​ស្រុក ពួក​មនុស្ស​ក៏​ចេះ​ផ្សំ​គ្រឿង​ត្រាំ​ធ្វើ​ឲ្យ​កើត​ជា​ទឹក​ស្រវឹង​ហៅ​ថា សុរា តាម​ឈ្មោះ​ព្រាន​ព្រៃ​ដែល​ជា​អ្នក​នាំ​អាទិ៍​មុន​គេ​បង្អស់ អ្នក​ស្រុក​ខ្លះ​ហៅ​ថា វារុណី តាម​ឈ្មោះ​តាបស​ទ្រុស្ដ​សីល ដែល​ជា​បុរស​ទី​ពីរ​ចូល​ដៃ​ជា​មួយ​នឹង​ព្រាន​ព្រៃ ។ កាល​ជាន់​នោះ ពួក​មនុស្ស​ចេះ​ធ្វើ​សុរា ឬ​វារុណី​នេះ​ត្រឹម​តែ​ទឹក​ត្រាំ​ដោយ​គ្រឿង​ផ្សំ​ផ្សេង​ៗ (ជា​មេរ័យ) ប៉ុណ្ណោះ, សម្រាប់​ពួក​សេនា​ទាហាន​ប្រើ​ច្រើន​ជាង​សាធារណ​ជន; លុះ​ចំណេរ​កាល​ត​រៀង​ៗ​មក​មនុស្ស​ទាំងឡាយ​ក្នុង​សាកល​លោក​ចេះ​តែ​បែក​គំនិត​ធ្វើ​សុរា​បាន​ច្រើន​បែប​ឡើង, ដរាប​ដល់​មក​សម័យ​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ សុរា​ក៏​រឹងរឹត​តែ​ចម្រើន​មាន​ច្រើន​យ៉ាង​ឡើង​ទៀត ។ សុរា​ករណ្ឌក (--កៈរ៉ន់-ឌៈកៈ ឬ--ឌក់) ដប​ដាក់​សុរា, ដប​ស្រា ។ សុរា​ការ ឬ--ការកៈ អ្នក​ធ្វើ​សុរា, អ្នក​បិត​ស្រា (បើ​ស្ត្រី​ជា សុរា​ការិកា) ។ សុរា​គ្រឹះ ឬ សុរាគារ (សំ. បា. < សុរា + អគារ “ផ្ទះ; រោង”) ផ្ទះ​ឬ​រោង​លក់​សុរា; រោង​បិត​ស្រា ។ សុរា​ចាដិ (--ចា-ដិ ឬ--ចាត) ពាង​ឬ​ឪទឹន​ដាក់​សុរា ។ សុរា​ជីព ឬ--ជីវៈ (សំ. បា. < សុរា + អាជីវ) ការ​ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ដោយ​របរ​បិត​សុរា​ឬ​លក់​សុរា ។ សុរា​ជីវិន ឬ--ជីវី អ្នក​ធ្វើ​របរ​បិត​សុរា​ឬ​លក់​សុរា (បើ​ស្ត្រី​ជា សុរា​ជីវិនី) ។ សុរា​ទាន ការ​ឲ្យ​សុរា (ជា​ទាន; ព. ពុ. ថា​ឥត​បាន​បុណ្យ) ។ សុរា​ទោស ទោស​កើត​អំពី​ផឹក​សុរា ។ សុរា​បាន ការ​ផឹក​សុរា ។ សុរា​បានក (--ប៉ាន៉ៈកៈ ឬ--ប៉ាន៉ក់) អ្នក​ផឹក​សុរា (បើ​ស្ត្រី​ជា សុរា​បានិកា) ។ សុរា​បានដ្ឋាន (--ប៉ានុ័ត-ឋាន) ទី​សម្រាប់​ផឹក​សុរា, ទី​ប្រជុំ​ផឹក​ស្រា ។ សុរា​ភាជនៈ ឬ--ភាជន៍ ប្រដាប់​ដាក់​សុរា (មាន​ដប, ពាង, ធុង ជាដើម) ។ សុរា​មត្ត (--មុ័ត) ដែល​ស្រវឹង​ស្រា; អ្នក​ស្រវឹង​ស្រា (បើ​ស្ត្រី​ជា សុរា​មត្តា) ។ សុរាមទៈ (--មៈទៈ) ដំណើរ​ស្រវឹង​ស្រា។ សុរា​មេរ័យ សុរា​និង​មេរ័យ (ស្រា​បិត​និង​ស្រា​ត្រាំ) ។ សុរា​សោណ្ឌ (--សោន-ឌៈ ឬ--សោន) អ្នក​ជាប់​ស្រា, អ្នក​ញៀន​ស្រា; អ្នក​លេង​ស៊ី​ផឹក; មនុស្ស​ស្រវឹង​ខួប ។ ល។ (ព. កា. ប្រវត្តិ​សុរា) : ប្រភព​សុរា ក្នុង​ដើម​កល្បា កើត​ពី​ព្រាន​សូរ ហើយ​និង​វរុណ តាបស​ទ្រុស្ដ​ស្មូរ គាត់​អនុកូល ព្រម​គ្នា​បង្កើត ។ ដើម​ជា​មេរ័យ លុះ​កាល​យូរ​ក្រៃ ទើប​បែក​កំណើត ផ្សេង​ៗ​អនេក ប្លែក​ៗ​ជួ​ឆើត ឯ​ដើម​កំណើត កើត​ពី​មេរ័យ ។ ឯ​ទឹក​ត្នោត​ជូរ កើត​ពី​ឈ្មោះ​ស៊ូរ គាត់​លៃ​កែខៃ យក​ឫស​នេះ​នោះ មក​ផ្សំ​កាឡៃ ទឹក​ត្នោត​ត្រង​ថ្ងៃ ជា​ទឹក​ត្នោត​ជូរ ។ ចំណេរ​កាល​មក មាន​មនុស្ស​រាប់​រក យក​បែប​ឈ្មោះ​ស៊ូរ លៃ​លក​ថែម​ទៀត អស់​កាល​ពុំ​យូរ ទើប​ទឹក​ត្នោត​ជូរ កើត​មាន​ច្រើន​បែប ។ល។