Jump to content

ហត្ថ

ពីWiktionary

ហត្ថ (ហ័ត ) ន. (បា. ;​ សំ. ហស្ត ) ដៃ ;​ ប្រមោយ​ដំរី ;​ ផ្នួង​សក់ ។ ឈ្មោះ​នក្សត្រ​ឬ​ផ្កាយ​ឫក​ពួក​ទី ១៣ មាន​ ៥ ដួង​ សណ្ឋាន​ស្រដៀង​នឹង​ដៃ ។ ខ្នាត់​រង្វាស់​ប្រវែង​ពីរ​ចំអាម​ឬ​ប្រវែង​កន្លះ​លូក គឺ​ប្រវែង​ពី​ត្រឹម​ចុង​ដុំ​ដៃ​ដល់​ចុង​ម្រាម​ដៃ​កណ្ដាល : ប្រវែង​មួយ​ហត្ថ​មួយ​ចំអាម ។ ហត្ថ​ក្រពុំ ខ្នាត​រង្វាស់​ប្រវែង​មួយ​គក់ ។ ហត្ថខ្នាត ឬ ហត្ថជាងឈើ រង្វាស់​ប្រវែង​មួយ​ហត្ថ ដែល​ជា​ខ្នាត​សម្រាប់​ជាង​ឈើ​ក្នុង​បុរាណ​សម័យ (ប្រវែង​កន្លះ​ម៉ែត្រ​បារាំងសែស ) ហៅ​ វឌ្ឍកីហត្ថ ឬ ហត្ថមជ្ឈិមបុរស ក៏​បាន ។ បើ​រៀង​ភ្ជាប់​ពី​ខាង​ដើម​សព្ទ​ដទៃ​ អ. ថ. ហ័ត-ថៈ ដូច​ជា ហត្ថកម្ម ឬ ហត្ថកិច្ច ការ​ដែល​ត្រូវ​ធ្វើ​ដោយ​ដៃ , ការ​របស់​ជាង , ជំនាង ។ ហត្ថកម្មមូល (ហ័ត-ថៈក័ម-មៈមូល ) ថ្លៃ​បំណាច់​ដៃ , រង្វាន់​ស្នាដៃ ។ ហត្ថកោសល្យ ឬ ហត្ថកោសល្ល (––សល់ ) ការ​ឈ្លាស​វៃ​ដោយ​ដៃ , ការ​ប៉ិន​ប្រសប់​ខាង​ធ្វើ​កិច្ចការ​ផ្សេង​ៗ​ដោយ​ដៃ មាន​ការ​គូរ​វាស​ឬ​កាត់​ដេរ​ខោ​អាវ​ជាដើម ។ ហត្ថគត (––គត់ ) ដែល​ដល់​ដៃ , ដែល​នៅ​ក្នុង​កណ្ដាប់​ដៃ ;​ អ្វី​ៗ​ដែល​នៅ​ក្នុង​កណ្ដាប់​ដៃ ។ ហត្ថច្ឆេទ (ហ័ត-ថ័ច-ឆែត ) កាត់​ដៃ ;​ ការ​កាត់​ដៃ : ទោស​ហត្ថច្ឆេទ ទោស​កាត់​ដៃ ។ ហត្ថប្បហារ (ហ័ត-ថ័ប-ប៉ៈ-ហា ) ការ​ប្រហារ​ដោយ​ដៃ (មាន​វាយ, ទះ , តប់​ជាដើម ) : ធ្វើ​ហត្ថប្បហារ ។ ហត្ថពល កម្លាំង​ដៃ ។ ហត្ថលេខា លាយ​ដៃ , ថ្នាំង​ដៃ ។ សម័យ​បច្ចុប្បន្ន​នេះ​ប្រើ​សំដៅ​ការ​ចុះ​នាម​ដោយ​ដៃ​ខ្លួន​ឯង : ចុះ​ហត្ថលេខា (ចុះ​ស៊ីញេ ) ;​ រ. ស. ប្រើ​ជា ព្រះ​ហស្តលេខា (ម. ព. ឡាយព្រះហស្ត ឬ ឡាយព្រះហស្តលេខា ទៀត​ផង ) ។ ហត្ថសូត្រ អំបោះ​ចំណង​ដៃ (ដែល​ចង​ក្នុង​វេលា​ធ្វើ​អាវាហមង្គល​ជាដើម ) ។ ហត្ថហារីយ៍ ដែល​ល្មម​ចាប់​កាន់​ដោយ​ដៃ​យក​ទៅ​មក​បាន : របស់​នេះ​ជា​ហត្ថហារីយ៍ ។ ហត្ថាភរណៈ ឬ ហត្ថាលង្ការ (បា. < ហត្ថ “ដៃ” + អាភរណ ឬ អលង្ការ​ “គ្រឿង​ប្រដាប់” ) គ្រឿង​ប្រដាប់​សម្រាប់​តាក់តែង​ដៃ (មាន​ចិញ្ចៀន​ជាដើម ) ។ល។

សូមមើលផងដែរ ឡាយព្រះហស្ត