Jump to content

អតិ

ពីWiktionary

អៈតិ សំ. បា. ( និ. ) កន្លង; ក្រៃ, ពេក, ក្រៃ​ពេក, ពន់​ពេក, ក្រៃលែង; លើស, លើសលែង, ហួស, ហួស​ពេក; ផុត, បំផុត, ណាស់ ។ និបាត​សព្ទ (ឬ​បា. ហៅ ឧបសគ្គ, សំ. ហៅ ឧបសគ៌) ជា​បុព្វបទ​សម្រាប់​ប្រើ​ចំពោះ​តែ​រៀង​ភ្ជាប់​ពី​ខាង​ដើម​នាម​សព្ទ​ឬ​កិរិយា​សព្ទ, ដូច​ជា អតិ​កថា សម្ដី​ហួស​ហេតុ; អតិ​ពាក្យ ។ អតិ​កល្យាណ (--កល់-យ៉ាន) មាន​លម្អ​ក្រៃ​ពេក (បើ​ស្ត្រី​ជា អតិ​កល្យាណី) ។ អតិ​ក្រិស ស្គម​ណាស់; ក្តៀប​ពេក ។ អតិ​ក្រឹត ធ្វើ​ល្មើស ។ អតិ​ក្រោធ ក្រោធ​ខ្លាំង ។ អតិ​គម្ភីរ ជ្រៅ​ក្រៃ​ពេក ។ អតិ​គម្ភីរ​ភាព (--គ័ម-ភី-រៈ--) ភាវៈ​ជ្រៅ​ក្រៃ​ពេក ។ អតិ​គារវ​វាចា សម្ដី​គោរព​ជា​អតិ​បរិមា ។ អតិ​ចណ្ឌាល កាច​ក្រៃ​ពេក ។ អតិ​ចរិយា ឬ --ចារ ការ​ប្រព្រឹត្ត​កន្លង; ការ​ផិត​ក្បត់​ចិត្ត​ស្វាមី​ឬ​ក្បត់​ចិត្ត​ភរិយា ។ អតិ​ចារិនី ស្រី​ផិត​ប្តី ។ អតិជាតបុត្ត ឬ--បុត្រ (--ជាតៈ--) កូន​ប្រសើរ​កន្លង ។ អតិ​តរុណ (--តៈរុន) ក្មេង​ពេក; ខ្ចី​ណាស់ (ឥត្ថី. អតិ​តរុណី) ។ អតិ​ទាន អំណោយ​យ៉ាង​ធំ ។ អតិ​ទារុណ អាក្រក់​ក្រៃ; កាច​ឆ្នើម (បើ​ស្ត្រី​ជា អតិ​ទារុណី) ។ អតិ​ទុក្ករ ដែល​កម្រ​ធ្វើ​កើត, ដែល​ធ្វើ​បាន​ដោយ​កម្រ​ក្រៃ​ពេក ។ អតិ​ទុក្ខ ទុក្ខ​ខ្លាំង, សេចក្ដី​ព្រួយ​ខ្លាំង ។ អតិ​ទុគ្គត ឬ--គ៌ត (--គត់) ទុគ៌ត​ក្រៃ​ពេក, ក្រីក្រ​ពន់​ពេក ។ អតិ​ទេព ទេពតា​ស័ក្តិ​ធំ ។ អតិ​បរមា (--ប៉ៈរ៉ៈម៉ា) ន. ឬ គុ. (បា. < អតិ + បរម គុ.) កម្រិត​យ៉ាង​ច្រើន, យ៉ាង​ខ្ពស់, យ៉ាង​ឆ្ងាយ​បំផុត; យ៉ាង​ច្រើន​បំផុត, យ៉ាង​ក្រៃលែង, ដ៏​លើស​លុប​បំផុត: អតិ​បរមា​នៃ​សីតុណ្ហ​ភាព​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា គឺ ៤១ អង្សា; គប្បី​ខិត​ខំ​ធ្វើ​ការ​នេះ ឲ្យ​បាន​លទ្ធ​ផល​ជា​អតិ​បរមា (បារ. Maximum) ។ ព. ផ្ទ. អប្ប​បរមា ។ អតិ​បរិមាណ (--ប៉ៈរ៉ិម៉ាន) បរិមាណ​យ៉ាង​ក្រៃលែង, ចំនួន​យ៉ាង​ច្រើន​ឬ​យ៉ាង​ខ្ពស់​បំផុត (ម. ព. បរិមាណ ផង) ។ អតិ​ពាក្យ ឬ--វាក្យ ពាក្យ​ពោល​កន្លង គឺ​ពាក្យ​ជេរ, ពាក្យ​មើល​ងាយ, ពាក្យ​ហួស​ហេតុ, អតិ​កថា ។ អតិ​ពាល ក្មេង​ណាស់; ល្ងង់​ពេក​ (បើ​ស្ត្រី​ជា អតិ​ពាលា) ។ អតិ​ព្រឹទ្ធ ចាស់​ណាស់ (បើ​ស្ត្រី​ជា អតិ​ព្រឹទ្ធា) ។ អតិ​ភោក្តា (ជើង ដ) បរិភោគ​ហួស​ប្រមាណ, ស៊ី​ច្រើន​ហួស ។ អតិ​មធូរ (--មៈធូ; សំ. បា. --មធុរ) ផ្អែម​ណាស់; ឆ្ងាញ់​ណាស់; ពីរោះ​ណាស់ ។ អតិ​មហ័គ្ឃ (--មៈហ័ក) ដែល​មាន​តម្លៃ​ច្រើន​ក្រៃ​ពេក ។ អតិ​មហន្ត (--មៈហន់) ធំ​កន្លង, ធំ​ណាស់ (ឥន្ថី, អតិ​មហន្តី) ។ អតិ​មានះ មានះ​ក្រៃ​ពេក, ប្រកាន់​ហួស​ពេក ។ អតិ​មុខរ ឬ --មុខរៈ (--មុ-ខ ឬ --មុខៈរ៉ៈ) មុខ​រឹង​ឬ​មាត់​រឹង​ក្រៃ​ពេក (បើ​ស្ត្រី​ជា អតិ​មុខរា អ. ថ. --មុ-ខៈរ៉ា) ។ អតិ​មូល ថ្លៃ​ហួស​ពេក ។ អតិ​វិសាល ទូលាយ​ណាស់ ។ អតិ​វិសេស ប្លែក​ពេក, ប្លែក​ក្រៃលែង​ជាង​ប្រក្រតី ។ អតិ​វិសេស​គុណ​នាម គុណ​នាម​ដែល​មាន​ដំណើរ​ប្លែក​ក្រៃលែង​ជាង​ប្រក្រតី, ដូច​ជា ខ្ពស់​សន្លឹម, ជ្រៅ​ស្រឡូង ជាដើម; សន្លឹម, ស្រឡូង ជា អតិ​វិសេស​គុណ​នាម ។ អតិ​សន្តាប ក្ដៅ​ខ្លាំង ។ អតិ​ស័យ ច្រើន​ក្រៃ, ច្រើន​ណាស់ ។ អតិ​សាយ័ណ្ហ ល្ងាច​ពេក, ល្ងាច​ណាស់ ។ អតិ​សុខុម សុខុម​ក្រៃ​ពេក ។ អតិ​សុខុម​ទស្សន៍ (--មៈទស់) ប្រដាប់​សម្រាប់​ឆ្លុះ​មើល​នូវ​អតិ​សុខុម​ប្រាណ ។ អតិ​សុខុម​ប្រាណ សត្វ​មាន​ជីវិត​យ៉ាង​តូច​ល្អិត​ជា​ទី​បំផុត ដែល​គេ​អាច​មើល​ឃើញ​បាន​តែ​ដោយសារ​អតិ​សុខុម​ទស្សន៍ ។ អតិ​សុខុម​សាស្រ្ត វិទ្យាសាស្រ្ត​ផ្នែក​ខាង​ការ​សិក្សា​ពី​អតិ​សុខុម​ប្រាណ ។ អតិ​សុខុមាល (--ម៉ាល) ដែល​ធ្លាប់​តែ​ស្រណុក​ក្រៃ​ពេក (ម. ព. សុខុមាល ផង) ។ អតិ​សោភ័ណ ល្អ​កន្លង (ឥត្ថី. អតិ​សោភនា ឬ --សោភា) ។ល។