អប

ពីWiktionary

( កិ. ) ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​រណប, ដាក់​រណប​ទប់​ឲ្យ​មាំ ឲ្យ​រឹងប៉ឹង​ឬ​ឲ្យ​ត្រង់ : យក​បន្ទះ​ឫស្សី​អប​ប្រែក​រទេះ​ចាស់; គ្រូ​ពេទ្យ​យក​ព្រួល​អប​ដៃ​មនុស្ស​ម្នាក់ ដែល​បាក់​ព្រោះ​រទេះ​ឬ​អ្វី​កិន ។ ព. ប្រ អប​ចិត្ត សម្រួល​ចិត្ត​ឲ្យ​អនុលោម​តាម, យក​ចិត្ត; បណ្តោយ​តាម​ចិត្ត​មិន​ទទឹង​ទាស់ : កុំ​ទទឹង, ត្រូវ​អប​ចិត្ត​គាត់​ឲ្យ​តែ​បាន​ស្រួល​សិន​ទៅ ! ។ អប​ស្ទប ប៉ះ​ប៉ុន​ឲ្យ​ខាង​តែ​បាន​ស្រួល, សម្រួល​ឲ្យ​ខាង​តែ​បាន​កើត​ការ ។ អប​អម ដើរ​អម; ចាក់​បណ្តោយ​តាម ។ អបអរ ឬ អបអរ​សាទរ ទទួល​រាប់​អាន​ដោយ​មាន​អំណរ​ឬ​ទទួល​រាប់​អាន​រាក់ទាក់​ដោយ​សេចក្ដី​រីករាយ​ស្រស់ស្រាយ ព្រម​ទាំង​មាន​សេចក្ដី​គោរព​ផង ។ល។

អៈប៉ៈ សំ. បា. ( និ. ) និបាត​សព្ទ​ឬ​ឧបសគ្គ​សព្ទ​ជា​បុព្វបទ​សម្រាប់​រៀង​ភ្ជាប់​ពី​ខាង​ដើម​សព្ទ​ដទៃ មាន​សេចក្ដី​ថា “ប្រាស​ចាក, ឃ្លាត​ចាក, ឃ្វាង​ចាក; ឆ្ងាយ, ទៅ​ឆ្ងាយ; ត្រឡប់, ត្រឡប់​ជា, បែរ​ជា; ផុត, រួច​ផុត; មិន, ឥត”, ដូច​ជា អបករណ៍ ដំណើរ​ប្រាស​ចាក​អំពើ គឺ​ការ​ធ្វើ​មិន​ល្អ; ការ​ឥត​តម្លៃ; អំពើ​ពុំ​ប្រសើរ; ការ​ធ្វើ​ខុស, កំហុស ។ អប​ការ ឬ អប​ក្រិយា ទោស; កំហុស ; អប​ករណ៍ ។ អប​ក្រម (--ក្រំ) ដំណើរ​ថយ​ចេញ; ការ​រត់​គេច​ចេញ, ដំណើរ​វេះ​ចេញ​ឬ​គេច​វេះ; ការ​លា​ឈប់ ។ អប​គត (--គត់) ដែល​ទៅ​ឆ្ងាយ​ហើយ; ដែល​ទៅ​បាត់​ហើយ; ដែល​កន្លង​ទៅ​ហើយ; ដែល​ព្រាត់​ប្រាស​គ្នា​ហើយ; ដែល​ស្លាប់​ហើយ; អ្នក​ដែល-- (បើ​ស្ត្រី​ជា អប​គតា អ. ថ. --គៈ--) ។ អប​គមន៍ (--គំ) សេចក្ដី​ព្រាត់​ប្រាស​គ្នា; ការ​បែក​ចេញ​ពី​គ្នា ។ អប​ច័យ ការ​មិន​សន្សំ​ទុក, មិន​សំច័យ​ទុក; សេចក្ដី​គោរព ។ អបច្ឆាយ ដែល​មិន​មាន​ស្រមោល; ដែល​ឥត​ម្លប់ (ឥត្ថី. ឬ ពហុ. ជា អបច្ឆាយា) ។ អបច្ឆាយ​ព្រឹក្ស (--យ៉ៈ--) ដើម​ឈើ​ឥត​ម្លប់ ។ អប​ទាន ដែល​ធ្វើ​រួច​ស្រេច​ហើយ; ការ​ដែល​សម្រេច​ហើយ ។ អប​ទិស កន្លះ​ទិស, ទី​ឬ​ប៉ែក​ជា​ចន្លោះ​នៃ​ទិស (ដូច​យ៉ាង​ប៉ែក​ក្នុង​រវាង​នៃ​ទិស​បូព៌​និង​ទិស​អាគ្នេយ៍​ជាដើម); ការ​ធ្វើ​ឲ្យ​ឃ្លាត​ចេញ; ការ​បណ្តេញ​ចេញ ។ អប​ទេវតា បិសាច ។ អប​ទេស គ្រឿង​អាង, សំអាង; ហេតុ; ការ​បញ្ចៀស​ឬ​បញ្ចេរ​ឲ្យ​ចៀស​វាង​ចេញ​ឆ្ងាយ ឬ​ក៏​ឲ្យ​ឃ្លាត​ចេញ​ទៅ, ការ​បង្វែង​ឬ​ពង្វាង​មិន​ឲ្យ​ត្រូវ​ត្រង់ ។ ខ្មែរ​ប្រើ​ជា កិ. ក៏​មាន (អ. ថ. អៈប្ទេស ឬ អប់-ប្ទេស) “បញ្ចៀស, បញ្ចេរ​ឲ្យ​ឃ្លាត​ចេញ​ទៅ; បង្វែង; ពង្វាង” : អប​ទេស​អុត​មិន​ឲ្យ​ឆ្លង ។ អប​ទ្រព្យ (--ទ្រាប់) ដែល​វិនាស​ទ្រព្យ​ឬ​ដែល​ឥត​ទ្រព្យ; ទ្រព្យ​មិន​ល្អ; របស់​ក្លែង (ដូច​យ៉ាង​ប្រាក់​ក្លែង​ជាដើម) ។ អប​ធន (--ធន់) អប​ទ្រព្យ; អ្នក​ទ័ល​ក្រ, អ្នក​កម្សត់, ទុគ៌ត ។ អប​ភាគ ឬ --ភាគ្យ ដែល​ឥត​ជោគ, ឥត​បុណ្យ, ឥត​សិរី : មនុស្ស​អប​ភាគ ។ គ្រោះ​កាច : ប្រទះ​លើ​អប​ភាគ្យ (ម. ព. ភាគ ឬ ភាគ្យ ផង) ។ អប​ភាស តិះដៀល; ពាក្យ​តិះដៀល ។ អប​ភោគ ដែល​ឥត​ភោគ, ដែល​ខ្សត់​ទ្រព្យ ។ អប​មង្គល (--មង់-គល់) ដែល​ប្រាស​ចាក​ឬ​ឃ្វាង​ចាក​មង្គល គឺ​ដែល​ឥត​មង្គល, ឥត​សេចក្ដី​ចម្រើន; ដែល​មិន​សម​ដល់​ភ្នែក​អ្នក​ផង; ដែល​ត្រូវ​ចង្រៃ​រួប​រឹត : មនុស្ស​អប​មង្គល ។ សេចក្ដី​មិន​ចម្រើន; ហេតុ​ដែល​នាំ​ឲ្យ​វិនាស : ប្រទះ​លើ​អប​មង្គល ។ វេវ. អព​មង្គល (ពាក្យ​ទាំង​ពីរ​នេះ​ប្រើ​ជួស​គ្នា បាន ។ ព. ផ្ទ. មង្គល ។ ម. ព. អព​មង្គល ទៀត​ផង) ។ អប​មាន ដែល​ឥត​គេ​រាប់, អប​យស; មនុស្ស​ឥត​គេ​រាប់ ។ អប​យស (--យស់ ឬ ត. ទ. --យ័ស) ដែល​ប្រាស​ចាក​យស​គឺ​ដែល​ខូច​ឈ្មោះ, ដែល​ឥត​គេ​រាប់, ដែល​អាប់​មុខ : មនុស្ស​អប​យស (សរសេរ​ជា អប​យ័ស ក៏​មាន : មនុស្ស​អប​យ័ស; សម្ដី​អប​យ័ស សំដៅ​សេចក្ដី​ថា “មនុស្ស​ឫក​ទាប, ឫក​ថោក; សម្ដី​ដែល​គួរ​ឲ្យ​គេ​នឹក​អៀន​ខ្មាស​ជួស”) ។ អប​លក្ខណ៍ ឬ --លក្សណ៍ (អៈប៉ៈលុ័ក ឬ អប់-ប៉ៈលុ័ក) ដែល​ប្រាស​ចាក​លក្ខណៈ​ល្អ គឺ​ដែល​ឥត​លក្ខណ៍, ហិន​លក្ខណ៍, ខាត​លក្ខណ៍; ឥត​បុណ្យ, សំណាង​អាក្រក់; ឥត​តម្លៃ, ថោក​ទាប : មនុស្ស​អប​លក្ខណ៍; របស់​អប​លក្ខណ៍ (ដើម្បី​ឲ្យ​ងាយ​អាន, សរសេរ​ជា អប​ល័ក្ខណ៍ ឬ --ល័ក្សណ៍ ក៏​បាន) ។ អប​សក្តិ ឬ --ស័ក្តិ ដែល​ឥត​ស័ក្តិ (ឥត​អំណាច) ។ ម. ព. អប្ប​សក្ដិ ក្នុង​ពាក្យ អប្ប ផង ។ល។