Jump to content

អស្វ

ពីWiktionary

អ័ស-ស្វៈ សំ. ក្ល. ឬ បា.; សំ. ( ន. ) (អឝ្វ) សេះ ។ អស្វ​កុដី ឬ អស្ស​កុដិ រោង​សេះ (វេវ. អស្វ​សាលា ឬ អស្ស--) ។ អស្វ​កោវិទ ឬ អស្ស-- អ្នក​ដែល​ស្ទាត់​ជំនាញ​ខាង​សេះ​ គឺ​អ្នក​ដែល​ប៉ិន​ប្រសប់​ខាង​បង្ហាត់​សេះ, ប្រើ​សេះ, ជិះ​សេះ ។ អស្វ​ឃោសៈ (សំ. អឝ្វ​ឃោឞ; បា. អស្សឃោស) សម្រែក​សេះ ។ នាម​បព្វជិត​ពុទ្ធ​សាសនិក ១ រូប​ខាង​ពួក​មហា​យាន ជា​អ្នក​ប្រាជ្ញ​មាន​នាម​ល្បីល្បាញ​ក្នុង​ប្រទេស​ឥណ្ឌា​ប៉ែក​ខាង​លិច (ក្នុង​បុរាណ​សម័យ) បាន​តែង​គម្ពីរ​ពុទ្ធ​សាសនា​ជា​ភាសា​សំស្រ្កឹត​ច្រើន​គម្ពីរ​មាន​គម្ពីរ ពុទ្ធ​ចរិត ជាដើម... ។ អស្វ​ជពន៍, អស្ស-- (--ជប់) ឬ អស្វ​ជវ័ន, អស្ស-- ល្បឿន​សេះ ។ អស្វ​តរ ឬ អស្ស-- (--ដរ) សេះ​ល្អ; សេះ​លឿន ។ អស្វ​ទូត ឬ អស្ស-- អ្នក​ជិះ​សេះ​នាំ​សំបុត្រ​ឬ​នាំ​ដំណឹង​ទៅ​មក ។ អស្វ​ធន ឬ អស្ស-- សេះ​ជា​ទ្រព្យ; អ្នក​ដែល​មាន​សេះ​ជា​ទ្រព្យ គឺ​អ្នក​ដែល​មាន​សេះ​ជា​របរ ។ អស្វ​នាយ អ្នក​បរ​សេះ ។ អស្វ​បតី ឬ អស្ស-- (--ប៉ៈដី) ម្ចាស់​សេះ; អ្នក​ត្រួតត្រា​ខាង​ការ​រក្សា​សេះ (នៃ​ព្រះ​រាជា​ជាដើម) ។ អស្វ​បាល ឬ អស្ស-- អ្នក​រក្សា​សេះ; គង្វាល​សេះ ។ អស្វ​បោសក ឬ អស្ស-- (--ប៉ោសៈកៈ ឬ --ប៉ោសក់) អ្នក​ចិញ្ចឹម​សេះ (បើ​ស្ត្រី​ជា --បោសិកា) ។ អស្វ​ពាណិជ ឬ អស្ស-- (--និច) ឈ្មួញ​សេះ ។ អស្វ​ពាណិជ្ជ, --ពាណិជ្យ ឬ អស្ស-- (--និច) ជំនួញ​សេះ ។ អស្វ​ពាហ៍ ឬ អស្ស-- ពាហនៈ​សេះ ឬ​សេះ​ជា​ពាហនៈ (ខ្មែរ​ប្រើ​ក្លាយ​ជា អស្សុ​ពាហ៍ ក៏​មាន, គួរ​លើកលែង​ប្រើ) ។ អស្វ​ពេទ្យ ឬ អស្ស-- (សំ. អឝ្វ​វៃទ្យ; បា. អស្ស​វេជ្ជ) ពេទ្យ​ព្យាបាល​សេះ, ពេទ្យ​សេះ (ហៅ​ដោយ​រួប​រួម​ថា បសុ​ពេទ្យ “ពេទ្យ​ព្យាបាល​សត្វ​ចិញ្ចឹម ឬ​ពេទ្យ​សត្វ” ក៏​បាន) ។ អស្វ​ភារៈ ឬ អស្ស-- អ្វី​ៗ​ជា​គ្រឿង​ធ្ងន់​ដែល​ដឹក​នាំ​ទៅ​មក​ដោយ​ខ្នង​សេះ ។ អស្វ​មេធ ឬ អស្ស-- ឈ្មោះ​ពិធី​មហា​យញ្ញ​មួយ​យ៉ាង​គេ​លែង​សេះ​ស​មួយ​ឲ្យ​ចេញ​ដើរ​ទៅ, មាន​ព្យុហ​យាត្រា​តាម​ទៅ​ជា​មួយ​ផង សំដៅ​ទៅ​ត្រង់​ប្រទេស​ឬ​ក្រុង​ដែល​គេ​ត្រូវ​ការ​យក​ជា​ចំណុះ..., ចេញ​ទៅ​ពេញ​មួយ​ឆ្នាំ​តាម​កាល​កំណត់​នៃ​យញ្ញ​ពិធី​នោះ..., លុះ​ដល់​ត្រឡប់​មក​វិញ (ក្នុង​ខែ​ថ្ងៃ​ត្រូវ​នឹង​ខែ​ថ្ងៃ កាល​ដែល​ចេញ​ទៅ) គេ​ពិឃាត​សេះ​ស​នោះ​ធ្វើ​បូជា​យញ្ញ (ជា​ព្រះ​រាជ​ពិធី​ប្រកាស​មហា​តេជានុភាព យក​ប្រទេស​ឯ​ទៀត​ៗ​ជា​ចំណុះ នៃ​ព្រះ​រាជា​ក្នុង​ប្រទេស​ឥណ្ឌា​សម័យ​បុរាណ ដែល​ប្រតិបត្តិ​ជឿ​កាន់​តាម​លទ្ធិ​ព្រាហ្មណ៍, មាន​តំណាល​តែ​ក្នុង​រឿងរ៉ាវ​ពី​ព្រេង​នាយ) ។ អស្វ​យាត្រ ឬ អស្ស-- យាត្រា​ដោយ​សេះ; ដំណើរ​ទៅ​ដោយ​សេះ ។ អស្វ​យាន ឬ អស្ស-- យាន​សេះ ។ អស្វ​យុគ ឬ អស្ស-- សេះ​មួយ​គូ​ឬ​សេះ​មួយ​នឹម ។ អស្វ​យុទ្ធ ឬ អស្ស-- ការ​ប្រយុទ្ធ​គ្នា​នៃ​សេះ​និង​សេះ (សេះ​ប្រខាំ​គ្នា); ការ​ច្បាំង​គ្នា​ដោយ​កង​ទ័ព​សេះ, ចម្បាំង​ទ័ព​សេះ។ អស្វ​រ័ត្ន ឬ​អស្ស​រ័តន៍ សេះ​រ័ត្ន (សេះ​កែវ សម្រាប់​ព្រះ​រាជា​ចក្រពត្តិ)។ អស្វ​រថ ឬ អស្ស-- រថ​ទឹម​សេះ (រទេះ​សេះ) ។ អស្វ​រាជ ឬ អស្ស-- ស្តេច​សេះ​គឺ​សេះ​ដែល​មាន​អានុភាព​ជាង​អស់​សេះ ឬ​សេះ​ព្រះ​ទីន័ង​នៃ​ព្រះ​រាជា, សេះ​មង្គល ។ អស្វ​ឫទ្ធិ, អស្ស-- ឬ អស្វ​រឹទ្ធិ, អស្ស-- ឫទ្ធិ​នៃ​សេះ ។ ពាក្យ​នេះ​ខ្មែរ​សន្មត​ប្រើ​តាម​សម័យ​និយម​ហៅ​គ្រឿង​ឥស្សរិយាភរណៈ ឬ​គ្រឿង​ឥស្សរិយ យស​ដែល​បារាំងសែស​ហៅ សឺវ៉ាលីយេរ (Chevalier) : គ្រឿង ឥស្សរិយ​យស​អស្ស​ឫទ្ធិ ឬ មេដាយ​អស្ស​ឫទ្ធិ (ហៅ​ ឥស្សរិ-យាភរណៈ​អស្ស​ឫទ្ធិ ក៏​បាន) ។ អស្វ​សាទិន (សំ. អឝ្វ​សាទិន៑) ទាហាន​សេះ; អ្នក​ជិះ​សេះ ។ អស្វ​សាលា ឬ អស្ស-- (សំ. អឝ្វ​ឝាលា; បា. អស្ស​សាលា) រោង​សេះ (វេវ. អស្វ​កុដី ឬ អស្ស​កុដិ) ។ អស្វ​សាវ (សំ. អឝ្វ​ឝាវ) កូន​សេះ ។ អស្វ​សិល្ប ឬ អស្ស​សិប្បៈ សិល្ប​សាស្រ្ត​ខាង​សេះ ។ អស្វ​សូត ឬ អស្ស-- សារថី, អ្នក​បរ​រថ​សេះ ។ អស្វាជានេយ្យ ឬ អស្សា-- (អ. ថ. --នៃ; សំ. អឝ្វ + អាជា-នេយ; បា. អស្ស + អាជានេយ្យ ឬ អាជានីយ) សេះ​អាជានេយ្យ (សេះ​ដែល​មាន​ល្បឿន​លឿន​ឆាប់​ទាន់​ចិត្ត ។ អស្វានិក, អស្សា-- ឬ --នីក (សំ. អឝ្វ, បា. អស្ស + អនីក “កង​ទ័ព, ក្បួន​ទ័ព”) កង​ទ័ព​សេះ, ក្បួន​ទ័ព​សេះ (ម. ព. អនីក​លក្ខណៈ ផង ។ អស្វារោហៈ, អស្សា-- ឬ អស្វារោហ៍, អស្សា-- (សំ. អឝ្វ, បា. អស្ស + អារោហ “អ្នក​ជិះ”) អ្នក​ជិះ​សេះ, ជំនិះ​សេះ ។ល។ អស្ស