Jump to content

អាណា

ពីWiktionary

បា.; សំ. ( ន. ) (អាជ្ញា) អំណាច; បញ្ញត្តិ,ច្បាប់​បញ្ញត្តិ, បញ្ញត្តិ​មាន​កម្រិត; ការ​គ្រប់គ្រង; ការ​បង្គាប់​បញ្ជា (ម. ព. អាជ្ញា ផ) ។ អាណា​ខេត្ត (--ខែត; បា. ប្រើ​ជា អាណក្ខេត្ត ក៏​មាន) ។ ខេត្ត​ដែន​ដែល​នៅ​ក្នុង​អំណាច​ការ​គ្រប់គ្រង​នៃ​មហា​ក្សត្រ​ឬ​រដ្ឋបាល​មួយ​ៗ : អាណា​ខេត្ត​កម្ពុជា​កាល​ពី​ក្នុង​សម័យ​មហា​នគរ មាន​ទំហំ​ធំ​ទូលាយ​ណាស់ ។ អាណា​ចក្ក ឬ--ចក្រ អំណាច​ដែល​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ក្នុង​មួយ​ជុំ​ខេត្ត​ដែន ដូច​ជា​កង់​រទេះ គឺ​អំណាច​នៃ​ការ​គ្រប់គ្រង​ប្រទេស​មួយ​ៗ​ផ្សាយ​ទៅ​ជុំ​វិញ​ប្រទេស​នោះ (ពាក្យ​នេះ ប្រើ​ជា​គូ​គ្នា​នឹង សាសន​ចក្ក ឬ ពុទ្ធ​ចក្ក ឬ​ក៏ សាសន​ចក្រ, ពុទ្ធ​ចក្រ) : អាណា​ចក្រ​ជា​ភារៈ​លើ​ព្រះ​ព្រះ​មហា​ក្សត្រ ឬ រដ្ឋាភិបាល​ឯ​ពុទ្ធ​ចក្រ​ជា​ភារៈ​លើ​ពួក​បព្វជិត​ពុទ្ធ​សាសនិក ។ អាណា​និគម (--គំ) និគម​ដែល​នៅ​ក្នុង​អាណា​ខេត្ត; និគម​ដែល​ឋិត​នៅ​ក្នុង​អំណាច; រដ្ឋ​ដែល​តាំង​នៅ​ក្នុង​អំណាច​នៃ​បរទេស, ស្រុក​ចំណុះ​គេ ។ អាណា​និគមនិយម (--គំ-និ-យំ) លទ្ធិ​ឬ​អធ្យាស្រ័យ​នៃ​ជន​ខ្លះ ដែល​ចូល​ចិត្ត​តែ​ខាង​ជ្រៀតជ្រែក​វាយ​ដណ្ដើម​យក​ប្រទេស​ដទៃ​មក​ធ្វើ​ជា​ស្រុក​ចំណុះ​របស់​ខ្លួន ។ អាណា​បវត្តិ (--ប៉ៈវ័ត) ដំណើរ​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​នៃ​អំណាច; ការ​ផ្សាយ​អំណាច ។ អាណា​ប្រជា ឬ--ប្រជាជន ប្រជាជន​ក្នុង​អាណា​ចក្រ​មួយ​ៗ ។ អាណា​ប្រជានុរា-ស្រ្ត ប្រជាជន​ក្នុង​អាណា​ខេត្ត តាម​លំដាប់​ថ្នាក់​បុគ្គល​គឺ​ថ្នាក់​ខ្ពស់, កណ្តាល, ទាប ឬ​ប្រជាជន​ដែល​នៅ​ក្នុង​អាណា​ខេត្ត​និង​រាស្រ្ត​ប្រជា​ក្នុង​ប្រទេស​ចំណុះ ។ អាណា​ប្រជារាស្រ្ត ប្រជារាស្រ្ត​ក្នុង​អាណា​ចក្រ​មួយ​ៗ ។ អាណា​ប្រយោជន៍ ផល​ប្រយោជន៍​ផ្សេង​ៗ​ដែល​កើត​ពី​ការ​គ្រប់គ្រង​ប្រទេស (ផល​ប្រយោជន៍​ជា​រាជការ) ឬ​ផល​ប្រយោជន៍​ផ្ទាល់​ខ្លួន​របស់​អ្នក​ដែល​មាន​អំណាច​គ្រប់គ្រង​មុខ​ការ​ឬ​ក៏​មុខ​របរ​ណា​មួយ ។ អាណា​ព្យាបាល អ្នក​គ្រប់គ្រង​រក្សា​អាណា​ខេត្ត ឬ​ការ​គ្រប់គ្រង​រក្សា​អាណា​ខេត្ត ។ ខ្មែរ​ប្រើ​ជា គុ. ផង​ក៏​មាន “ដែល​គ្រប់គ្រង​រក្សា​អាណា​ខេត្ត” : រាជការ​អាណា​ព្យាបាល ។ អាណា​វីតិក្កមៈ ឬ --វីតិក្រម (--ក្រំ) ការ​ប្រព្រឹត្ត​កន្លង​ឬ​ល្មើស​ច្បាប់​បញ្ញត្តិ, ការ​ប្រព្រឹត្ត​បំពាន​ច្បាប់ ។ អាណា​វីតិក្កម​ចេតនា (--តិក-កៈ ម៉ៈ--) គំនិត​ដែល​បម្រុង​នឹង​ប្រព្រឹត្ត​កន្លង​ឬ​បំពាន​ច្បាប់​បញ្ញត្តិ ។ អាណា​វីតិក្កម​ទោស (--តិក-កៈម៉ៈ--) ទោស​ព្រោះ​ការ​ប្រព្រឹត្ត​កន្លង​ច្បាប់​បញ្ញត្តិ, ទោស​ព្រោះ​ល្មើស​ច្បាប់ ។ល។