Jump to content

ឧបេក្ខា

ពីWiktionary

អ៊ុប៉េក-ខា ឬ​ក៏ អ៊ុបែក-ខា បា.ឬ សំ. ( ន. ) ការ​តាំង​ចិត្ត​ជា​កណ្ដាល, សេចក្ដី​ព្រងើយ​កន្តើយ, ដំណើរ​មិន​លម្អៀង​ទៅ​ខាង​ណា : តាំង​ចិត្ត​ជា​ឧបេក្ខា ។ ខ្មែរ​ប្រើ​ជា គុ. ក៏​មាន : ចិត្ត​ឧបេក្ខា ចិត្ត​ជា​កណ្តាល, ចិត្ត​ព្រងើយ​កន្តើយ ។ ឧបេក្ខា​សម្បយុត្ត ឬ --សហគត (អ៊ុប៉េក-ខាស័ម-ប៉ៈ-យុត ឬ--សៈហៈគត់) ចិត្ត​ជា​ឧបេក្ខា ។ ឧបេក្ខា ឬ ឧបេក្សា នេះ​ជា​ប័ក្ខ​ពួក​នៃ​ព្រហ្ម​វិហារ​ធម៌​បួន, រាប់​រួម​គឺ មេត្តា ការ​រាប់​អាន​ជិត​ដិត​ស្និទ្ធស្នាល​នឹង​គ្នា, ករុណា ការ​អាណិត​អាសូរ​គ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក, មុទិតា ការ​រីករាយ​ជានិច្ច​ចំពោះ​សេចក្ដី​សុខ-ចម្រើន​នៃ​អ្នក​ដទៃ, ឧបេក្ខា ការ​តាំង​ចិត្ត​ជា​កណ្តាល​ៗ​ស្មើ​ៗ ។ ព្រហ្ម​វិហារ​ធម៌​ទាំង​បួន​នេះ​ជា​ប្រភព​នៃ​សន្តិភាព​និង​វឌ្ឍន​ភាព​ក្នុង​លោក... (ព. ពុ.) ។ ព. កា. ថា : មេត្តា-ករុណា-មុទិតា ឧបេក្ខា​ទាំង​បួន​នេះ​សោភា ប្រសិន​បើ​ជន​ទាំងអស់​គ្នា អាច​កាន់​រក្សា​ឲ្យ​ដិត​ដល់ ។ សម​លោក​ទាំងមូល​បាន​សុខ​ស្ងប់ ត្រឡប់​ជា​ឥត​ជ្រួល​ច្របល់ ព្រោះ​ធម៌​បួន​នេះ​បញ្ចេញ​ផល ផ្តល់​សន្តិសុខ​ឲ្យ​ជានិច្ច ។ សូម្បី​ដាច់​តែ​មេត្តា​មួយ ទុក្ខ​ព្រួយ​តែង​តែ​ប៉ះ​ទង្គិច ឈឺ​ចាប់​ក្ដៅ​ផ្សា​ជាង​ឃ្មុំ​ទិច លិច​លង់ហិន​ហោច​ជា​អនេក ។ (ម. ព. ព្រហ្ម​វិហារ ក្នុង​មេ​ពាក្យ ព្រហ្ម ទៀត​ផង) ។ ឧបេក្សា