អាគម
Appearance
--គំ សំ. បា. ( ន. ) ការមក, ដំណើរមកដល់; ការរៀនសូត្រ; សេចក្ដីដឹង; ការចេះដឹង; គម្ពីរ, សាស្រ្តឬសាស្រ្តា, ពុទ្ធមន្ត; គាថាដែលរៀនចេះចាំតៗគ្នាមក; របៀន ។ ព. វ. អក្សរដែលចុះថែមមក, សម្រាប់បាលីភាសា, ដូចជាចតុ + អរិយសច្ច ចុះ រ ថែមមកជា ចតុរ ហើយធ្វើ អ ជា អា > ចតុរារិយសច្ច “អរិយសច្ចបួន”; អក្សរ រ ដែលចុះថែមហៅថា រ-អាគម ។ ខ្មែរច្រើនហៅចំពោះតែមន្តគាថាសម្រាប់សូត្រសែកឬស្តោះផ្លុំថា អាគម “របៀន” : ចេះអាគម, សូត្រអាគម, មន្តអាគម ។ អាគមអាស្រ័យ ការអាស្រ័យដោយមន្តអាគម; មន្តអាគមរាយរង : ចេះអាគមអាស្រ័យ ។
- (ភាសាវិទ្យា) epenthesis, épenthèse សទ្ទតាដែល ឥតទាក់ទងនឹងជាតិសព្ទ កើតឡើងក្នុងពាក្យឬកន្សោមពាក្យខ្លះដើម្បីជាវិសាលសូរ ឬ ដើម្បីសម្រួលអំណាន, ឧទាហរណ៍ :
- ភាសាបរទេស :
- lat. camera > frs chmbre (b ជាអាគម),
- lat. hibernum > it./port. inverno (n ជាអាគម)។
-ភាសាខ្មែរ :
- ជង់>ជ្នង់ > ជ្រនង់ [crɔnɔŋ] ([rɔ]) ជាអាគម,
- ចតុ + អង្គ > ចតុរង្គ (រ ជាអាគម)
- ឆ + អភិញ្ញា > ឆឡភិញ្ញា (ឡ ជាអាគម តាមឯកឧត្តម ឈន អៀម)។