Jump to content

វិនយ

ពីWiktionary

--នៈយៈ សំ. បា. ( ន. ) (វិនយ) ការ​ដឹក​នាំ​ទៅ​រក​ផ្លូវ​ល្អ; ច្បាប់, ច្បាប់​បញ្ញត្ត​ឬ​ច្បាប់​អនុញ្ញាត , ច្បាប់​ប្រដៅ​ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ត្រឹម​ត្រូវ; ច្បាប់​ប្រដៅ​ឲ្យ​សង្រួម​កាយ​វាចា​ឲ្យ​ត្រឹម​ត្រូវ; ឲ្យ​ចុះ​បែប​បទ; ឲ្យ​មាន​សណ្ដាប់ធ្នាប់​ល្អ; ច្បាប់​សម្រាប់​បព្វជិត : កាន់​វិន័យ, ធ្វើ​តាម​វិន័យ, ខុស​វិន័យ ។

  1. វិនយ​កថា (វិនៈ យៈកៈថា) : សម្តី​ប្រារព្ធ​វិន័យ, សម្តី​អាង​វិន័យ
  2. វិនយ​កម្ម : អំពើ​ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​គួរ​តាម​វិន័យ; ការ​ធ្វើ​តាម​បែប​បទ​ក្នុង​វិន័យ
  3. វិនយ​កិច្ច ឬ វិនយក្រឹត្យ : កិច្ច​ក្នុង​វិន័យ, កិច្ច​តាម​វិន័យ, ក្រឹត្យ​ក្នុង​វិន័យ, ក្រឹត្យ​វិន័យ ។
  4. វិនយ​កោវិទ (វិនៈយៈកោវិត ឬ​វិន័យ-យៈ--) ន. ឬ (សំ. បា.) : អ្នក​ឈ្លាស​ក្នុង​វិន័យ គឺ​ភិក្ខុ​អ្នក​ចេះ​ចាំ​វិន័យ​ស្ទាត់​ទាំង​ឈ្លាស​វៃ​ផង : ក្នុង​អាវាស​មួយ​ៗ​គួរ​ឲ្យ​មាន​ភិក្ខុ​ជា​វិនយ​កោវិទ ដើម្បី​ជួយ​ញ៉ាំង​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា​ឲ្យ​រុងរឿង (ព. វិ. ពុ.) ។ អ្នក​ចេះ​ចាំ​ច្បាប់​ខាង​តុលាការ​ក៏​គួរ​ហៅ វិនយ​កោវិទ ដែរ ។
  5. វិនយ​គរុ ឬ វិនយគុរុ អ្នក​ធ្ងន់​ចិត្ត​ទៅ​រក​វិន័យ; អ្នក​គោរព​វិន័យ; អ្នក​បង្រៀន​វិន័យ, គ្រូ​ច្បាប់ ។
  6. វិនយគារវៈ ឬ វិនយគោរព (វិនៈយៈគារៈវៈ ឬ​វិនៈយៈគោរប់) : ការ​គោរព​វិន័យ, ការ​កាន់​ច្បាប់ ។
  7. វិន័យ​ធម្ម (វិនៃធ័ម; បា. សំ.) : វិន័យ​និង​ធម៌ ឬ​ធម៌​ដែល​ត្រូវ​តាម​វិន័យ ។ ខ្មែរ​ប្រើ​ពាក្យ​នេះ​ជា​ឋានន្តរ​សមណ​សក្តិ​ទី​ឋានានុក្រម (តាំង​ភិក្ខុ​អ្នក​ចេះ​វិន័យ) មាន​មុខ​ការ​ខាង​ពិភាក្សា​វិន័យ​ក្នុង​ការ​វិនិច្ឆ័យ​អធិករណ៍​សង្ឃ: ព្រះ​វិន័យ​ធម្ម, លោក​វិន័យ​ធម្ម; ប៉ុន្តែ​ដល់​មក ព. ស. ២៥០៥ គ. ស. ១៩៦១ ឋានន្តរ​នេះ​បាន​ផ្លាស់​ទៅ​ជា ធម្មធរ “អ្នក​ទ្រទ្រង់​ធម៌” ដូច្នេះ​វិញ ព្រោះ​ពាក្យ​ថា វិន័យ​ធម្ម ពុំ​សម​តាម​របៀប​វេយ្យាករណ៍​បាលី (ជា​គូ​គ្នា​នឹង វិន័យ​ធរ) ។
  8. វិន័យ​ធរ (វិនៃធ; បា. វិនយ--) : អ្នក​ទ្រទ្រង់​វិន័យ, អ្នក​ចេះ​វិន័យ ។ ខ្មែរ​ប្រើ​ជា​ឋានន្តរ​សមណ​ស័ក្តិ​ទី​ឋានានុក្រម (តាំង​ភិក្ខុ​អ្នក​ចេះ​វិន័យ) មាន​មុខការ​ខាង​វិនិច្ឆ័យ​កាត់​សេចក្ដី​អធិករណ៍​សង្ឃ : ព្រះ​វិន័យ​ធរ, លោក​វិន័យ​ធរ (ជា​គូ​គ្នា​នឹង ធម្ម​ធរ ឬ ធម្ម​កថិក) ។
  9. វិនយ​បញ្ញត្តិ (--ប័ញ-ញ៉ាត់; បា. វិនយប្បញ្ញត្តិ; សំ. --ប្រជ្ញប្តិ) : បញ្ញត្តិ​ក្នុង​វិន័យ ។
  10. វិនយ​បិដក (--ដក់) : ចំណែក​គម្ពីរ​ពុទ្ធ​សាសនា​មួយ​ប៉ែក​ខាង​វិន័យ ។
  11. វិនយ​វាទ : ពាក្យ​ពោល​អាង​វិន័យ ។
  12. វិនយ​វាទី ឬ--វាទិន : អ្នក​ពោល​អាង​វិន័យ, អ្នក​និយាយ​ប្រកាន់​តាម​វិន័យ (បើ​ស្រ្តី​ជា វិនយ​វាទិនី) ។
  13. វិនយ​វិវាទ ការ​ឈ្លោះ​ប្រកែក​ជជែក​រក​ឲ្យ​ឃើញ​ខុស​ត្រូវ​តាម​វិន័យ ។
  14. វិន័យ​សិក្ខា : ការ​សិក្សា​វិន័យ; សិក្ខាបទ​ក្នុង​វិន័យ ។
  15. វិនយានុគ្រោះ (< វិនយ + អនុគ្រោះ) ការ​លើក​តម្កើង​វិន័យ; ការ​លើក​យក​ច្បាប់​ជា​ធំ, ជា​អាង ។ល។
  16. យុទ្ធ​វិន័យ (--យុត-ធៈ--) ច្បាប់​ចម្បាំង, ច្បាប់​សឹក ។
  17. យោធ​វិន័យ (--ធៈ--) ច្បាប់​យោធា, ច្បាប់​សម្រាប់​ទាហាន ។ល។ វិន័យ